Lễ vía Quan Thánh Đế tại Cần Thơ

Theo sách xưa có ghi, trong quá trình người Hoa di cư sang nước ta họ đã gặp phải rất nhiều khó khăn vì những trận sóng to gió lớn trong suốt chuyến đi, cuộc sống bơ vơ, cơ cực nơi ở mảnh đất xa lạ. Người Hoa mang theo tín ngưỡng từ quê nhà và kết hợp với tín ngưỡng của người dân bản địa nơi họ sinh sống đã tạo nên đời sống tinh thần của họ càng thêm phong phú, tạo nên sự dung hợp văn hóa trong đời sống tâm linh của người Hoa nơi đất Việt. Đời sống tâm linh của họ được thể hiện qua các Hội quán mà dân gian vẫn quen gọi là chùa Hoa. Hội quán là nơi sinh hoạt văn hóa và tín ngưỡng của người Hoa xa quê đang sinh sống tại Việt Nam. Những điều thiêng liêng và cao quý, được tôn kính đều được họ đặt trong Hội quán. Tiêu biểu nhất phải kể đến là tín ngưỡng thờ Quan Công và Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu. Đặc biệt, Quan Công là một vị thần vẫn được người Hoa hết mực tôn kính về trung, hiếu, lễ, nghĩa, gắn liền với câu chuyện ông cùng Trương Phi và Lưu Bị kết duyên ở vườn đào. Họ tôn Quan Công là Quan Thánh Đế Quân và thờ phụng ông ở rất nhiều nơi.

Tượng thờ Quan Công

Theo tục lệ, buổi lễ thường bắt đầu vào lúc 9 giờ, mọi thức ăn và đồ cúng đều được chuẩn từ trước và sẵn sàng cho giờ tế lễ. Đúng 9 giờ sáng, sau khi tiếng chuông chùa vang lên để báo hiệu đã đến giờ cử hành nghi lễ, tất cả mọi người (những người trong Ban trị sự và người có liên quan đến công việc bảo quản Hội quán) có khoảng 7- 8 người sẽ chọn ra một người làm chủ lễ, họ cùng tập trung và xếp hàng ngay ngắn  trước chánh điện. Thức cúng đều được dọn sẵn ra một cái bàn đặt trước chánh điện. Lễ vật gồm: đặt chính giữa là 1 con heo quay, thân heo được trang trí trông rất đẹp mắt, trên lưng của con heo có cắm 1 con dao, với ngụ ý rằng mời các vị thần về dự lễ sẽ dùng dao xẻ thịt ăn. Bên phải đặt 1 con gà luộc, bên trái là 1 đĩa trái cây với nhiều loại quả như nho, chôm chôm, chuối,... phía trước là hai bình trà và vài cốc trà, rượu sẽ được đặt kề bên.

Khi mọi người cùng tề tựu xong, một hồi trống sẽ vang lên (người đánh trống phải thường là một cụ ông). Ông chủ lễ sẽ đọc bài văn tế thần bằng tiếng Hoa. Sau đó, một hồi trống nữa lại vang lên. Bài văn tế thần lại được đọc lại một lần nữa nhưng lần này sẽ thay tên vị thần cũ bằng vị thần đang được cúng, rồi mọi người cùng xá ba xá. Đọc văn tế xong sẽ châm trà rượu. Cứ như thế, nghi lễ sẽ diễn ra và các vị thần được cúng lần lượt là: Thần Tài, Thiên Hậu Thánh Mẫu,  Phước Đức Chính Thần, Mã Tiền Tướng Quân, Phật Bà Quan Âm. Riêng Phật Bà Quan Âm thường được cúng bằng đồ chay, hay trái cây.

Lễ vía Quan Thánh Đế tại Cần Thơ

Lễ đã cử hành xong, người dân sẽ vào bếp phụ nấu ăn, người thì dọn bàn, người dọn ly để chuẩn bị đãi khách xem lễ. Lúc này khách lại tấp nập đến để thắp hương lên đèn ở Hội quán. Có người cúng bằng tiền, nếu số lượng ít thì bỏ luôn vào hùng phước thiện, còn nhiều thì nộp cho người tiếp nhận để ghi tên người cúng vào cuốn sổ công đức. Có người mang nhang khoanh đến cúng (loại nhang này có cọng nhỏ, uốn cong các vòng tròn từ nhỏ đến lớn). Một cụ bà sẽ dùng một cây để móc cuộn nhang treo lên trần nhà. Sau đó, bà sẽ đưa một cái cây bằng gỗ dài, ở trên có đặt một cây nến để khách đốt nhang của mình. Từ trên trần nhà, rất nhiều vòng nhang từ nhỏ đến lớn chụp xuống tạo thành khung cảnh tuyệt đẹp. Khói của nhang bay phảng phất, mùi thơm của hương tỏa ra tạo thành một bầu không khí huyền ảo nhưng cũng rất trang nghiêm.

Tất cả khách đến thắp hương cầu khấn đều được mời dùng bữa cơm thân mật hay nán lại uống ly trà, trò chuyện hỏi thăm dăm ba câu, tán chuyện thời sự, thế thái nhân tình...

Lễ vía Quan Thánh Đế Quân ở Cần Thơ là một lễ hội của người Hoa, mang đậm tính văn hóa của cộng đồng người Hoa ở Nam, nhưng cũng mang nét văn hóa của người Việt trong đó.