Hội rằm tháng ba Minh Hoá tại Quảng Bình

Từ thời xa xưa, những người dân Minh Hóa đã dặn lòng với nhau rằng: “Thà ốm mà nằm, ai mà bỏ chợ rằm tháng ba...”. Ai đã từng đến dự lễ hội rằm tháng 3 ở Minh Hóa, dẫu chỉ là 1 lần thôi nhưng cũng sẽ không bao giờ quên được những ấn tượng đặc biệt của nó. Đó là vẻ huyền ảo của ánh trăng rằm miền sơn cước quyện trong tiếng hát đúm (một điệu hát giao duyên của người Nguồn) bày tỏ tình yêu lứa đôi...

Từ sáng sớm tinh sương của ngày rằm, các đoàn đại diện cho các làng, các xã đã cùng nhau đến với vùng thác Bụt ở Dốc Cáng, xã Yên Hóa. Tại đây họ đã dâng hương cúng Bụt (như ông Bụt trong truyện cổ tích). Cũng chính từ nơi đây đã xuất hiện lễ hội rằm tháng 3 Minh Hóa. Người già còn kể lại rằng: ngày xưa có 3 anh em nhà nọ lên lèn ông Ngoi tìm mật ong. Họ bị đi lạc vào 1 hang động. Trong đó có cơ man nào là tượng Bụt bằng đá...

3 anh em họ mỗi người vác 1 tượng về. Đến thác Bụt họ đã xuống suối tắm. Nhưng khi vác tượng lên lại để trở về nhà thì họ không tài nào vác được nữa. Mãi sau họ mới vác được 1 tượng về đến Hói Chàm và đặt tượng ở đó. Từ đó đến nay dòng thác mà 3 anh em nhà kia đã tắm và để tượng Bụt lại, được gọi là thác Bụt. Vậy là mỗi năm, cứ đến lễ hội rằm tháng 3 mọi người lại đến đây cúng Bụt cầu tự, cầu tài và cầu lộc để chuẩn bị cho một lễ hội rằm mới.

Những người già ở Minh Hóa cho biết ngày xưa, lễ hội rằm tháng 3 của đồng bào người Nguồn ở Cơ Sa, Kim Linh gồm ăn tết rằm tháng 3, hội chợ rằm tháng 3 vào ngày 6 (tức là ngày 16 tháng 3 âm lịch). Ngày rằm đó, tất cả mọi nhà của người Nguồn đều làm cỗ bàn, xôi thịt để cúng ông bà tổ tiên. Dân làng ở tổng Cơ Sa đem xôi oản lên chùa cúng Bụt cầu tự, cầu tài và cầu lộc cho mọi nhà yên vui, thịnh vượng.

Còn những người dân làng ở tổng Kim Linh thì làm lễ cầu đảo, cầu cho mưa thuận gió hòa, xóm làng bình yên. Người từ 4 phương ở trong tỉnh, ngoài tỉnh và trong vùng Cơ Sa, kinh Linh đổ về dự chợ Sạt-hội chợ rằm-với đủ các loại hàng hóa lâm thổ sản. Đặc biệt là những thức ăn truyền thống đặc trưng của người dân Minh Hóa như ốc suối luộc, bồi ngô chấm mật ong rừng và khoai môn...

Thi nấu bồi ngô ở hội rằm tháng ba Minh Hóa

Đối tượng được ưu tiên đi dự hội chợ rằm tháng 3 của người Nguồn là trẻ em và những nam thanh nữ tú. Thanh niên đến dự hội chợ rằm là dịp để gặp gỡ và tìm hiểu nhau. Họ mặc những bộ áo quần đẹp nhất, chiếc ô đủ sắc màu thổ cẩm... Nhiều những cặp nam nữ dù ở cách xa nhau hàng ngày đường núi, nhưng qua hội chợ rằm tháng 3 đã nên vợ thành chồng. Dưới ánh trăng rằm, nam nữ quây quần bên nhau hát đúm.

Đến ngày Hội, hàng ngàn người ở khắp mọi nơi về đây xem văn nghệ do các đội văn nghệ của các làng, các xã biểu diễn bằng các tiết mục truyền thống như hát đúm, hò kéo nôốc (thuyền), hò thuốc, hát nhà trò, hát sắc bùa, múa tiên, múa lăm tơi (điệu múa của người Lào). Các làng, các xã thi nấu cơm, giã hạt ngô làm bồi và chế biến các món ăn truyền thống từ sản vật của địa phương... trong không khí náo nhiệt.

Nhộn nhịp trong lễ hội Rằm tháng ba Minh Hoá

Mấy năm gần đây, huyện Minh Hóa còn tổ chức cả hội thi thể dục thể thao dân tộc như ném xoay, bắn nỏ, đi cà kheo... cho lễ hội thêm phần tấp nập./.