Lễ hội Cầu Mùa Bảo Ninh tại Quảng Bình

Đình làng Bảo Ninh thờ Nhân thần (2 cha con người đánh cá) và thờ Cá Ông (cá Voi đã cứu dân làng khỏi bị đắm thuyền trong các trận bão). Trong truyền thuyết ở xã Bảo Ninh thời xưa, có rất nhiều chuyện cá voi đã giúp ngư dân và giúp quân lính nhà Nguyễn thoát khỏi phong ba bão táp rất kỳ lạ, càng làm cho ngư dân kính phục, vô cùng tôn trọng và biết ơn cá voi như 1 linh thần, được gọi là Cá Ông.

Cách đây khoảng gần 100 năm, 1 con cá voi lớn do bị bão nên đã trôi dạt vào cửa Nhật Lệ và bị chết. Ngư dân nơi đây đã đưa cá Ông vào bờ ở địa phận giữa làng Sa Động và làng Trung Bính an táng. Lễ táng cá Ông được tiến hành rất long trọng, ngư dân ở các làng lân cận nghe tin cũng đến cúng viếng. Vì cá Ông rất lớn nên phải táng ở bờ sông. Nhân dân đã phải sang Phú Hải chở đất thịt về đắp lên cá để chôn. Mấy năm sau người ta đã cất bốc hài cốt cá Ông và cất giữ ở lăng của làng trong 1 hậu tẩm nửa chìm nửa nổi ở sau lăng thờ cá Ông. Bộ xương của cá Ông cũng rất lớn. 2 cái ngà dài hơn 3m, các xương sườn thì như những cái đòn gánh. Dân làng gọi cá này là Cố và đến dịp rằm tháng 4 âm lịch hàng năm thì tổ chức lễ hội Cầu ngư để ra quân đánh vụ cá nam.

Lễ hội cầu mùa Bảo Ninh

Lễ hội Cầu mùa Bảo Ninh gồm có 2 phần: Phần lễ mở đầu có tục rước cốt cá Ông từ làng về đình, có diễn “hò khoan, chèo cạn và múa bông”. Tiếp theo là ngày hội xuống biển, làm lễ cầu khấn của 1 làng nghề đánh cá với những

Trong phần lễ tế Thần cá Ông có 2 cụ già "lên đồng" và phán những lời linh thiêng. Sau phần lễ là đến phần hội múa bông - chèo cạn ở sân lăng. Đội chèo cạn do các cô gái chưa chồng và 2 người "cái hò" 1 nam 1 nữ hò cái. 2 người cái hò này mặc áo quần dài, thắt lưng điều, nữ thì chít khăn màu nguyệt bạch và chân đất; nam thì mặc áo lụa đỏ dài, đầu chít khăn hồng mỏ diều và chân đi đôi guốc mộc. Các cô gái chèo cạn thì mặc áo dài màu mỡ gà hoặc màu hoa lý, quần màu trắng, đầu búi tóc cài trâm đồng và có đính bông hoa nhài, tay cầm một cây chèo gỗ sơn màu xanh đỏ dài 1,5m, động tác chèo nhịp nhàng, nhẹ êm theo nhịp hò khoan. Có 1 đội nhạc sinh nhị, đàn nguyệt, sáo, kèn bầu và trống đại phụ họa cho hò khoan.

Làn điệu hò khoan chèo cạn gồm có 5 mái hò: hò mái dài, hò mái ba, hò mái nện, hò kéo lưới và hát khoan. Ở giữa các câu hò, các cô gái chèo cạn đệm hò con gồm các câu: "a xố đi xố...hà" hoặc "ớ là...hố". Nội dung các câu hò thường là cầu trời đất, cầu thần linh phù hộ cho trời yên biển lặng cho dân đánh bắt hải sản được mùa.

Đội ngũ múa bông (múa đèn) gồm có các thanh niên chưa vợ, sức vóc cường tráng, cân đối đồng đều nhau và do 1 người điều khiển. Các đội viên mặc đồng phục, quần trắng, áo năm thân màu đỏ hoặc màu hồng, chân thì quấn xà cạp, đầu chít khăn mỏ quạ màu trắng, hay tay cầm đôi đèn lồng hình chậu tứ giác, trong có đèn nến thắp sáng. Người điều khiển mặc võ phục, áo chẽn màu đỏ thắt lưng màu xanh, đội mũ võ tướng, giữa có thắt hoa hồng vải đỏ và tay cầm đôi đèn lồng hình chậu lục giác. Đội múa bông uy nghi tiến vào sân lăng. Đội trưởng vừa múa đôi đèn vừa đi dẫn đội biểu diễn các đội hình biến hóa rất đẹp như một chiếc thuyền sáng rực ở trên sông, đội hình như rồng bay phượng múa. Trong khi đó, tiếng trống thúc giục kèm theo tiếng nhạc réo rắt và du dương.

Nghi lễ múa bông tại lễ hội cầu mùa Bảo Ninh

Lễ hội cầu mùa là lễ hội phản ánh đời sống văn hoá tinh thần phong phú và những tín ngưỡng mang màu sắc huyền bí trên sông nước được tổ chức hàng năm nhằm cầu cho mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng và được mùa tôm cá cho những chuyến biển bình yên, cầu cho cuộc sống người dân được no đủ và quốc thái dân an.