Hội hát Sắc bùa trong dịp Tết của người Mường

Vào những ngày đầu xuân năm mới, tiếng cồng của hội Sắc bùa vang lên và dừng chân hết nhà này sang nhà khác làm không khí xuân thêm rộn rã. Âm thanh của tiếng cồng chiêng, điệu hát cùng lời chúc xuân khiến mọi người gắn kết hơn, làm đẹp cho bản làng mỗi độ xuân về. 

Hội Sắc bùa thực chất là hình thức diễn xướng dân gian của dân tộc Mường gắn với nghi lễ nông nghiệp, cầu mong năm mới phát tài, làm ăn thuận lợi, mùa màng bội thu, mọi nhà đều bình an, may mắn. 

Theo tục lệ, "phường bùa" tên gọi của nhóm nhạc cồng chiêng thường có từ 12 người trở lên, họ đều là những người biết hát những điệu hát dân gian của dân tộc Mường, sẽ đến thăm những gia đình trong bản và hát những lời hát chúc Tết. Hội hát Sắc bùa thường tổ chức từ mùng 1 Tết và kéo dài khoảng 7-15 ngày. 

Đứng đầu phường bùa là một thầy thường có giọng hát hay và có tài ứng tác. Phường bùa xuất phát từ khu nhà để cồng chiêng sau khi thầy thường đọc lời xuất phát. Phường bùa vừa đi vừa đánh những bài cồng chiêng khác nhau và hát những bài tùy hứng. Tiếng cồng chiêng hòa quyện cùng tiếng hát làm không khí những ngày đầu năm thêm rộn ràng. Phường bùa đi đến đâu cũng thu hút rất đông người dân bản đi theo xem hát khiến khắp các bản làng đông vui, nhộn nhịp. 

Phường bùa sẽ ghé qua nhiều gia đình và hát những lời chúc Tết. Khi tới nhà nào đó, phường bùa sẽ đánh cồng và hát bài mở cổng để chủ nhà ra mở cổng đón vào. Nếu nhà nào không mời phường bùa lên gác thì chủ nhà sẽ trao cho thầy thường một thúng thóc nhỏ để làm quà còn thầy thường sẽ hát bài phát rác tạ ơn chủ nhà. Nhà nào muốn giữ phường bùa ở lại thì bê ra đặt ở cầu thang một mâm gồm chai rượu, vài chiếc cốc, hai bát to đựng gạo trên có cắm bốn nén hương, một đĩa trầu cau rồi mời phường bùa hát tiếp. Thầy thường và chủ nhà sẽ hát đối đáp nhau. Nếu phường bùa hát kém sẽ không được mời lên gác và phải chịu đói. Khi phường bùa ra về, thầy thường sẽ hát chào, chúc chủ nhà sống lâu, mạnh khỏe. Còn gia chủ mang quà, bánh, thóc, gạo tặng phường bùa để cảm ơn. 

Điểm đặc sắc và cuốn hút của hội hát Sắc bùa là tất cả mọi hành động, cử chỉ, thái độ đều biểu hiện qua lời hát. Độc đáo nhất là khả năng ứng đối của chủ nhà và phường bùa. Hội hát Sắc bùa mang đậm nét văn hóa của người Mường.