Lễ hội rửa lá lúa của người Mường ở Hòa Bình

Lễ hội rửa lá lúa diễn ra đúng kỳ lúa trên đồng và ngô trên nương đang thì con gái, vì đây là giai đoạn lúa và ngô dễ mắc sâu bệnh nhất. Người dân trong bản Mường thường chuẩn bị mâm cỗ mặn gồm lợn và gà; cùng một mâm cỗ chay gồm oản, bánh, trái cây để tế lễ. Mâm lễ cúng được đặt ngay ở đầu ruộng để thầy Mo (thầy cúng) đọc lời cầu khấn, cầu mong thần linh ban phép màu diệt trừ sâu bệnh giúp mùa màng bội thu. Trong lời cúng truyền thuyết khi vùng đất này chưa có lúa để ăn, sự tích tìm ra hạt lúa và công ơn của những người khai hoang mở đất từ xưa, tương truyền là ông Ỏ, bà Ỏ, ông Rạng, bà Rạng.

Truyền thuyết xưa: Khi vùng đất này chưa có lúa để ăn, Vua Dịt Dàng sai các con vật đi tìm hạt giống. Một thời gian sau, con chuột tìm gặp bà Chu mường ở trời cao xin về cho người hạt lúa đỏ cùng với 40 giống lúa ruộng, 30 giống lúa nương. Chuột có lời giao ước với và Chu mường là: người nhận số giống đó gieo trồng đến khi cây ra hạt thì chuột được tự quyền đến ăn. Bà Chu mường đồng ý cho giống và dạy cách trồng lúa.