Lễ hội Cồng chiêng của người Mường ở Hòa Bình

Lễ hội cồng chiêng ở Hòa Bình ra đời, tồn tại và phát triển trên nền tảng của nền nông nghiệp lúa nước. Lễ hội được tổ chức hàng năm vào đầu xuân với ý nghĩa cầu phúc cho bản mường, cầu cho mưa gió thuận hoà, mùa màng tốt tươi, cầu cho sự sinh sôi nảy nở và thịnh vượng phồn vinh. 

Cũng như các lễ hội truyền thống khác, Lễ hội cồng chiêng của người Mường được tổ chức gồm 2 phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức vào buổi sáng sớm ngày mùng 8 gồm các nghi thức ước, tế, lễ Thành hoàng - người có công khai phá cánh đồng Mường Bi. Lễ tế Thành hoàng được trình khấn ngay khán đài trước cửa Hang Bụt theo đúng nghi thức dân gian với các lễ vật dâng lên Thành hoàng làng. Nội dung của lời khấn là cầu Thành hoàng ban cho mọi người khoẻ mạnh, yên lành, cầu cho mùa màng bội thu, mưa thuận gió hoà. 

Sau lễ tế Thành hoàng là nghi thức “Dắt chiêng”, tức là đánh hồn chiêng. Dàn sắc bùa với khoảng từ 500 - 800 chiếc cồng, chiêng các loại, từ nhiều nơi trên địa bàn tỉnh tập trung về đã vang lên trầm hùng với liên khúc 3 bài chiêng cổ vừa hoành tráng, vừa thiêng liêng. Sau màn hoà tấu cồng - chiêng là cuộc thi sắc bùa giữa các phường bùa, mỗi phường là một đội. Theo đó, mỗi phường bùa sẽ có một dàn chiêng từ 9 - 20 chiếc, mỗi chiêng có một người đánh và mỗi phường sẽ có một bài chiêng với lối diễn tấu khác nhau, làm nên bức tranh văn hoá cồng chiêng phong phú và sống động. Cuộc thi sắc bùa sẽ chọn ra đội đánh hay nhất, cồng - chiêng cổ nhất, bài đánh cổ nhất.

Trong các lễ hội dân gian Mường, cồng chiêng xắc bùa là một phần quan trọng không thể thiếu. Cồng chiêng thường được tấu trong các nghi lễ và là một nghi lễ của các lễ hội được tấu đi đenh quenh - tức đi vòng quanh nhà đình, chùa hay sân bãi nơi mở hội với ý nghĩa tín ngưỡng thiêng đuổi ma quỷ...

Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi dân gian phong phú và đặc sắc được tổ chức như đánh đồng mảng, đi cà kheo, chơi đu, ném còn, kéo co, bắn nỏ, hát giao duyên (hát đúm), thi ẩm thực... thu hút đông đảo người dân và du khách. Đặc biệt là trong cuộc thi ẩm thực, các món ăn dân gian mang đậm đà bản sắc dân tộc Mường đã được các đơn vị tham gia cuộc thi sưu tầm, chế biến rất phong phú và độc đáo.

Lễ hội cồng chiêng được tổ chức hằng năm là dịp tôn vinh giá trị nghệ thuật cồng chiêng, di sản văn hóa đặc sắc của nhân loại, đồng thời cũng là dịp để các nghệ nhân cồng chiêng tỉnh Hòa Bình có cơ hội giao lưu, học hỏi kinh nghiệm với nhau nhằm phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng của tỉnh, đồng thời quảng bá hình ảnh con người, tiềm năng du lịch văn hóa miền sơn cước đối với bạn bè trong nước và quốc tế.

TH