Lễ hội vật trâu giằng búa. tại Phú Thọ

Thời gian: 2/1 Âm lịch

Lễ hội vật trâu giằng búa diễn ra vào buổi sáng ngày mùng 2 tết hàng năm ở thôn Bến Bây, xã Chí Chủ xưa (ngày nay là xã Chí Tiên) Thanh Ba, Phú Thọ. Làng Chí Chủ trước đây gồm có 3 thôn, mỗi thôn thờ 1 ông thành hoàng, đều có sắc phong của các triều đại phong kiến xưa. Hiện nay, đình làng đã không còn nữa, chỉ còn lại 7 sắc phong của triều Nguyễn và sắc phong vị thành hoàng Đào tướng quân của vua Minh Mạng (năm 1820 - năm 1840).  Lễ hội giằng búa là để tưởng nhớ lại tục lệ luyện và khao quân của Đào tướng quân thuở xưa.

Đặc sắc lễ hội vật trâu giằng búa
Đặc sắc lễ hội vật trâu giằng búa

Tương truyền, Đào tướng quân là một vị tướng to cao lẫm liệt, sức khỏe phi thường, đa mưu, nhiều kế, vào trận tả xung hữu đột và trí dũng thông minh, phi thường. Sau các trận đánh thắng, tướng quân thường khao quân, cho quân lính giằng búa đê đập đầu trâu rồi giết mổ, đồng thời sẽ ban thưởng cho ai giằng được búa. Nhân dân thôn Bến Bây tâm niệm: Đào tướng quân là một vị thần rất linh thiêng.

Để có được ngày hội này, cả dân làng phải chuẩn bị rất công phu cùng với những quy định rất chặt chẽ, trước hết, đó là việc đi tậu trâu và chăm sóc trâu. Khi ấy, Thôn Bến Bây sẽ chia làm 4 dâu, người cao tuổi nhất ở trong thôn sẽ được đứng dâu nhất. Dâu nhất năm ấy được đăng cai cho mọi việc lễ hội ở trong năm, từ việc mua giữ trâu cho đến việc mua sắm mọi lễ vật tính từ rằm tháng chạp năm trước đến sáng ngày mùng 2 tết Nguyên Đán là ngày cầu chính. Trâu được tậu về nhà ông "đăng cai" đúng vào ngày rằm tháng chạp. Gia đình ông "đăng cai" làm ván lễ, để lễ thành hoàng và cầu mong cùng gia đình trông nom, gìn giữ trâu thờ được mạnh khỏe và béo tốt. Cúng lễ xong, ông đăng cai nổi chiêng, nổi trống báo cho dân làng đến chiêm ngưỡng trâu thờ. Hàng ngày, theo thứ tự đã được định trước, các gia đình lần lượt cắt cỏ, lấy rơm sạch, nước uống và tắm rửa cho trâu bóng nhẫy, ngày này qua ngày khác cho đến sáng ngày mùng 2 tết.

Dắt trâu ra đình thờ để làm lễ cúng thành hoàng gồm có 8 người trai tráng tuổi từ 18 đến 30, gia đình không có tang ma, bản thân không có khuyết tật và có đạo đức phẩm chất tốt. Họ không chỉ là trai trẻ, khoẻ mạnh mà hình thể còn phải nở nang, cân đối, trông giống như một dũng sĩ. Họ phải được kiêng kỵ sạch sẽ từ nhiều những ngày trước, không được nói năng khiếm nhã và tròng ghẹo phụ nữ. Sáng ngày mùng 2 tết, mặc dù có những năm vào ngày mưa rét lạnh, nhưng 8 trai tráng này vẫn phải tắm rửa sạch sẽ ở tại giếng của làng. Những trai này phải cởi trần, mặc quần dài trắng sắn ống thật cao và chân đất, đầu đội khăn xanh bỏ mối - sau gáy lưng thắt bao xanh có mối bỏ bên phải. Để chống rét, họ phải xoa các bắp thịt cho nhau, vỗ ngực và làm những động tác cho người hồng hào, có người còn phải uống nước mắm để chống rét. Họ tập trung ở nhà ông đăng cai để ăn bánh lọc. Ông đăng cai đã chuẩn bị 2 mâm sà có sơn son thiếp vàng. 1 mâm để ván thờ gồm có xôi nếp trắng, 1 con gà thiến chín, 1 mâm rượu, 1 bát nước, đĩa trầu cau và hương nhang, đèn nến, có người cầm tàn che. 1 mâm đựng trầu cau do các gia đình trong thôn góp lại và cũng có người cầm tàn che. Mọi việc chuẩn bị xong, thì ông chủ tế mặc áo thụng xanh, quần dài trắng chỉnh tề vào xin đem trâu ra đình để làm lễ.


hình ảnh chọn trâu chuẩn bị cho lễ hội
hình ảnh chọn trâu chuẩn bị cho lễ hội

Từ nhà đăng cai, đoàn người dắt trâu ra đình, người đi đầu tiên là một người đứng tuổi, cao đẹp thuộc dâu nhất, cầm đóm bằng những cây cỏng (cây chít) được chẻ làm đôi, bỏ ruột, bóc bẹ nhẵn nhụi và đã được chuẩn bị từ trước. Người thứ 2 thuộc dâu hai cầm gươm. Người thứ 3 thuộc dâu ba cầm búa thờ - búa có cán dài khoảng 70cm, người đi thứ 4 thuộc dâu tư cầm trống khẩu - trống có hai mặt làm bằng da, đường kính mặt trống khoảng 30cm, tang trống được làm bằng gỗ mít, sơn son vẽ rồng, tất cả những người này đều ăn mặc thống nhất - khăn đội đầu bằng vải đen bỏ mối phía sau, áo the mặc ngoài áo dài trắng, ngoài cùng là áo nỉ đỏ có rồng chầu, hổ phục, thắt lưng xanh bỏ mối phía phải, quần trắng và chân đất. Tiếp theo sẽ là vị chủ tế, rồi đến ông đăng cai, tiếp theo nữa là người đội các mâm cỗ thờ và các quan viên mặc quần áo chỉnh tề và cuối cùng đó là 8 người dắt trâu chia thành 2 bên, mỗi bên là 4 thanh niên đối diện nhau. Đi đầu cầm chạc trâu là 2 thanh niên dâu tử. Khi ra khỏi nhà đăng cai, tất cả hàng ngũ được chấn chỉnh lại thành 1 hàng dọc thẳng tắp với quần áo đủ các mầu. Đến cửa giữa đại bát, người cầm đóm đạp mạnh vào cửa đình, cửa mở toang ra, các cửa khác được trai tráng trực sẵn nhấc ra và xếp gọn gàng vào 1 chỗ. Người cầm đóm đi tiếp vào hậu cung, cửa cung đình được mở hết, các mâm thờ được đặt lên sập thờ. Các công việc chuẩn bị cho lễ cầu đã xong, các quan viên vào chiếu tế. Đoàn dắt trâu đứng nghiêm trang ngay giữa sân đình, dân làng vây quanh, đông chật hai bên tả mạc. Tất cả chờ tế xong sẽ dắt trâu ra bãi vật.

Một nghi thức trong lễ hội
Một nghi thức trong lễ hội

Cuộc tế lễ bắt đầu, ông chủ tế vào tế, các quan viên cũng lễ theo, sau đó lần lượt 4 người cầm đóm, gươm, búa và trống vào lễ, cuối cùng là 8 trai tráng dắt trâu thay nhau vào lễ. Sau khi lễ xong, ông chủ tế cầm bát rượu từ trong hậu cung ra, dừng bước trước đầu trâu khấn vái rồi đổ rượu vào đầu con trâu. 8 người được lệnh dắt trâu ra bãi vật. Người ta dùng 2 thòng lọng to cho trâu bước vào tròng rồi cùng nhau hô to vật đổ trâu.

Có 1 tráng sĩ ở trong số 8 người này được cử vào lĩnh búa thờ tại cung đình. Khi lễ tạ thành hoàng xong, ông chủ tế trao búa thờ, người lĩnh búa chạy 1 mạch ra bãi vật. Ra giữa bãi vật, búa được tung lên cao, thế là hội giằng búa được bắt đầu. Một cuộc giằng co, dượt đuổi, trèo kéo, tiếng trống, cùng với tiếng hò reo cổ vũ của người dân vang lên từng hồi. Sau một hồi lâu giằng búa, ban tổ chức nổi chiêng để chấm dứt cuộc chơi này và cho mổ trâu để sắm cỗ thờ vào sáng ngày mùng 3 tết.

Theo: vanhoavietnam.vn

Bài viết về Phú Thọ liên quan

  • Hàng vạn du khách đội mưa khai hội Đền HùngẢnh Hàng vạn du khách đội mưa khai hội Đền Hùng
    Sáng ngày 25/4/2018 (tức ngày 10/3 âm lịch) lễ hội Đền Hùng bước vào ngày hội chính thức. Mặc dù thời tiết xấu đã được dự báo từ trước nhưng nhiều du khách vẫn không quản ngại đường xá xa xôi, sẵn sàng...
  • Hỗn loạn hàng trăm thanh niên giẫm đạp cướp phết Hiền Quan lấy mayẢnh Hỗn loạn hàng trăm thanh niên giẫm đạp cướp phết Hiền Quan lấy may
    Chiều 28/2/2018 (tức 13 tháng Giêng) diễn ra hội phết Hiền Quan tại xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. Hàng trăm trai làng lội bùn, giằng xé, giẫm đạp lên nhau để cướp phết gây ra cảnh hỗn loạn...
  • Vây kín miếu Đụ Đị xem lễ hội Tình Phộc ở Phú ThọẢnh Vây kín miếu Đụ Đị xem lễ hội Tình Phộc ở Phú Thọ
    Vào đêm 11 rạng sáng ngày 12 tháng Giêng tại xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ diễn ra lễ hội "Linh tinh tình phộc" hay còn gọi là "Lễ hội Trò Trám". Điểm hấp dẫn và thu hút sự quan tâm của người...
  • Hàng trăm người dân Phú Thọ hò hét bắt lợn ông Cầu lấy may đầu xuân 2018Ảnh Hàng trăm người dân Phú Thọ hò hét bắt lợn ông Cầu lấy may đầu xuân 2018
    Sáng ngày 20/2, tức mùng 5 Tết Nguyên đán 2018, người dân làng Hà Thạch (Phú Thọ) náo nhiệt tổ chức Lễ hội bắt lợn Ông Cầu trong không khí ngày xuân vui tươi, phấn khởi. Thanh niên trai tráng tham...
  • Hội vật đuổi giải đình Vĩnh Mỗ tại Phú ThọẢnh Hội vật đuổi giải đình Vĩnh Mỗ tại Phú Thọ
    Hội vật đuổi giải đình Vĩnh Mộ tổ chức ngày 7-11/1 âm lịch tại thôn Vĩnh Tề, xã Cao Xá, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Hội đình Vĩnh Mộ nhằm tưởng nhớ công ơn Thành hoàng làng. Hội vật đuổi giải...
  • Hội bắt lợn Ông Cầu tại Phú ThọẢnh Hội bắt lợn Ông Cầu tại Phú Thọ
    Hội bắt lợn Ông Cầu là lễ hội cổ truyền độc đáo của người dân Hà Thạch. Hôi bắt lợn Ông Cầu tái hiện lại cuộc sống sinh hoạt của người Việt cổ thời kỳ đầu dựng nước. Hội bắt Ông Cầu truyền thống...
  • Hội Hà Thạch tại Phú ThọẢnh Hội Hà Thạch tại Phú Thọ
    Hàng năm, dân làng Hà Thạch tổ chức nhiều lễ hội truyền thống, lớn nhất là lễ chém lợn ngày 5/1 âm lịch và lễ cầu truyền thống ngày 10/10 âm lịch. Hội Hà Thạch được tổ chức trang nghiêm theo nghi thức...
  • Hội chùa Thắm tại Phú ThọẢnh Hội chùa Thắm tại Phú Thọ
    Hội chùa Thắm được tổ chức ngày 5/5 âm lịch hàng năm tại xã Võ Lao, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Đặc điểm của hội chùa Thắm có lễ dâng cúng Bà Chúa mở cửa rừng. Hội chùa Thắm dâng lễ Bà Chúa mở cửa rừng...
  • Hội đình Cả tại Phú ThọẢnh Hội đình Cả tại Phú Thọ
    Vào dịp đầu xuân năm mới hàng năm, người dân và du khách thập phương về tham dự hội đình Cả, thôn Phương Xá, xã Phương Xá, huyện Cẩm Khê, Phú Thọ được hòa mình vào không khí náo nhiệt trong lễ rước voi...
  • Hội đình làng Lâu Thượng tại Phú ThọẢnh Hội đình làng Lâu Thượng tại Phú Thọ
    Hội đình làng Lâu Thượng là một trong những lễ hội truyền thống từ xa xưa nhưng đã bị mai một và thất truyền từ hơn 60 năm qua, đến năm 2010 mới được phục dựng lại. Đình làng Lâu Thượng nơi diễn ra lễ...
  • Lễ rước ông Khiu bà Khiu tại Phú ThọẢnh Lễ rước ông Khiu bà Khiu tại Phú Thọ
    Lễ rước ông Khiu bà Khiu (hay còn gọi lễ cầu mùa) được tổ chức ngày 4/1 âm lịch tại xã Thanh Đình, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Lễ rước ông Khiu, bà Khiu là một trong những lễ hội mang đậm nét văn hóa...
  • Lễ hội Xuống đồng ở Mường Cúc - Phú ThọẢnh Lễ hội Xuống đồng ở Mường Cúc - Phú Thọ
    Lễ hội Xuống đồng Mường Cúc là một lễ hội truyền thống của người Mường ở xã Thu Cúc, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ được tổ chức vào ngày mùng 7, 8 tháng giêng âm lịch hàng năm. Vào ngày này, bà con...
  • Lễ hội rước voi Đào Xá - Phú ThọẢnh Lễ hội rước voi Đào Xá - Phú Thọ
    Phú Thọ là vùng đất tổ giàu truyền thống lịch sử với kho tàng văn hóa dân gian vô cùng phong phú, đa dạng. Trong đó, lễ hội chiếm vị trí hết sức quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh vùng đất tổ...
  • Long trọng khai mạc Lễ hội đền Hùng 2011 tại Phú ThọẢnh Long trọng khai mạc Lễ hội đền Hùng 2011 tại Phú Thọ
    (lehoi.org)- Ngày 8/4, tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, trong không khí trang nghiêm, thành kính tri ân, đại diện UBND tỉnh Phú Thọ và nhân dân địa phương cùng...
  • Nhiều tỉnh, thành trong cả nước tổ chức giỗ Tổ 10/3Ảnh Nhiều tỉnh, thành trong cả nước tổ chức giỗ Tổ 10/3
    (lehoi.org)- Cùng với các hoạt động giỗ Tổ Hùng Vương, tại Phú Thọ, ngày 12-4 (tức ngày 10 tháng 3 âm lịch), nhiều địa phương trong cả nước đã tổ chức dâng hương tưởng niệm các...
1 2 3 4 5 6 Tiếp

Ghi chú bài viết Lễ hội vật trâu giằng búa. tại Phú Thọ

Nếu xảy ra lỗi với bài viết Lễ hội vật trâu giằng búa. tại Phú Thọ, hoặc nội dung chưa chính xác, vui lòng liên hệ với chúng tôi để chúng tôi chỉnh sửa lại.
Từ khóa:
Lễ hội vật trâu giằng búa diễn ra vào buổi sáng ngày mùng 2 tết hàng năm ở thôn Bến Bây, xã Chí Chủ xưa (ngày nay là xã Chí Tiên) Thanh Ba, Phú Thọ. Làng...