Lễ rước ông Khiu bà Khiu tại Phú Thọ

Công tác chuẩn bị cho lễ rước ông Khiu bà Khiu được tiến hành hết sức nghiêm túc và cẩn thận. Bốn giáp phải cứ ra một ông cai hội. Sáng ngày 3/1, ông cai hội làm bánh chưng để rước. Bánh chưng phải được gói bằng nếp cái hoa vàng, là dong bánh tẻ to. Bánh chưng trong lễ rước ông Khiu bà Khiu có kích thước khoảng 40cm, to hơn bánh chưng ngày tết một chút. Bánh luộc chín được đặt lên mâm cùng một cành hoa đào để mang ra đình làng.

Ông cai hội chọn một số cụ cao niên và một số thanh niên sắp lễ. Mâm lễ vật gồm có: bánh chưng, 1cành đào, 1 bó lúa nếp, 1 bó lúa tẻ, bên dưới có nhiều hạt ngô, đậu, lạc, vừng... Xung quanh có dắt những cành lau, bông chít. Giàn Khiu được làm sẵn từ ngày hôm trước, gồm 4 cây tre, 4 cây gỗ có đục mộng xà để lát ván làm sàn. Giàn Khiu cao khoảng 2m, dài 2, rộng 1,8m. Sàn giàn Khiu làm bằng gỗ, phía trên không có mái che.

Ông cai hội cũng chuẩn bị 10 đoạn tre dán hình đầu trâu, đầu bò; phía trên đầu cây làm một cái nơm, một cái rổ, một lá cờ hồng bằng vải có vẽ 1 con trâu mẹ, 1 con nghé để trai làng vác trong cuộc rước. 

Người được chọn đóng ông Khiu phải là người đàn ông 60-65 tuổi, khỏe mạnh, đầy đủ con trai con gái, gia đình không có tang, đạo đức tốt. Ông Khiu mặc trang phục áo trắng ở trong cùng, bên ngoài mặc áo chàm lam xanh thụng, đầu đội mũ tế, quần trắng, chân đi hia.

Bà Khiu do một thanh niên nam từ 12-17 tuổi đóng giả, khỏe mạnh, khôi ngô tuấn tú. Trước khi đóng bà Khiu phải tắm rửa sạch sẽ, che mặt bằng một chiếc khăn đỏ. Sau khi rước xong, bà Khiu được đưa xuống chuồng trâu để thay đồ theo tục lệ thần thánh khỏi lấy mất vía người trần tục. Bà Khiu mặc váy trắng bên trong. Bên ngoài mặc váy mớ 3 mớ 7, váy màu đen đầu đội nón ba tầm, chân đi guốc mỏ... Tay bà Khiu cầm túi hoa nhỏ bên trong có 9 miếng trầu têm cánh phượng, 9 miếng cau, 9 miếng vỏ cay.

Trước khi tiến hành lễ rước, ông cai hội đánh ba hồi trống. Khi dứt trống thì rước kiệu đi từ điếm Giõng. Ông Khiu bà Khiu được rước đến sân đình. Lễ vật được đưa vào trong đình để tế lễ. Ông Khiu làm lễ đầu xuân tại đình làng. Sau đó, ông Khiu tung bánh chưng, bà Khiu tung ngũ cốc. Dân làng đổ xô thi nhau cướp bánh chưng, ngũ cốc lấy may. Ai cướp được nhiều bánh chưng, ngũ cốc thì năm đó may mắn, làm ăn phát đạt. Tế lễ xong, đội cờ, đội bát bửu, trống chiêng, sinh tiền...kiệu ông Khiu, bà Khiu được rước đi.

Kết thúc cuộc rước ông Khiu bà Khiu, dân làng tổ chức nhiều trò chơi dân gian sôi nổi như đấu vật, văn nghệ, đánh cờ, kéo co...