Hội Phủ Dầy tại Nam Định

Hầu bóng gắn với hát văn và múa thiêng là một hình thức lễ phổ biến nhất ở Phủ Dầy. Hát văn cùng với múa thiêng - là những điệu múa mang đậm chất dân gian (múa sinh hoạt, múa chèo đò, múa hẻo...) đã tạo nên một sức hấp dẫn đặc biệt cho nghi lễ hầu bóng. Người ta thường quan niệm rằng một số người “có căn" có khả năng giao tiếp với các thần linh, có thể sẽ được Thánh nhập và quan thân xác của họ. Để chuẩn bị cho một buổi hầu đồng, họ sẽ phải chuẩn bị khá kỹ và cũng khá tốn kém từ việc chọn ngày tốt cho đến chọn người hầu dâng và cung văn đến việc mua sắm những bộ trang phục, mua đồ lễ... Tùy vào điều kiện kinh tế mà quần áo và đồ lễ sẽ sang trọng hay bình dân, nhiều hay ít. Thông thường, quy trình của một buổi hầu đồng sẽ được diễn ra qua mấy bước:  cùng với sự giúp đỡ của hai người hầu dâng, người hầu đồng sẽ trùm khăn phủ diện, lắc lư và khi Thánh giáng thì sẽ giơ tay ra hiệu để cho cung văn biết. Nếu Thánh đã nhập thì sẽ tung khăn phủ diện.

Khai mạc lễ hội Phủ Giầy Nam Định

Hầu bóng thường diễn ra liên tục trong năm, nhưng có thể nói, hình thức lễ bái, đội bát nhang, trình đồng và lên đồng diễn ra đặc biệt rất sôi nổi ở trong các ngày hội. Lễ chính là nguyên nhân đầu tiên để quyết định thành hình hội trong các lễ hội, vì vậy nếu để mất đi những sắc vẻ truyền thống và thiêng liêng của lễ thì hội cũng khó có điều kiện để tồn tại được lâu đời.

Rước kiệu Mẫu Liễu ở trong ngày tổ chức lễ hội Phủ Giầy là một nghi thức rất quan trọng. Lễ rước được diễn ra khá náo nhiệt cùng với sự tham gia của các nam nữ thanh đồng và của nhân dân trong thôn, đặc biệt là có các xe tay để chở sư chùa Thiên Hương đi thỉnh kinh, đoàn xe tay chở các quan và các vị chức sắc hàng huyện, tổng...

Đám rước được diễn ra trong không khí đầy hào hứng, đầy nhiệt tình của dòng người náo nhiệt trải dài. Từ các cụ già từ 70 đến 80 tuổi đến những cháu bé, từ những người giàu có đến các thành thị cho đến lớp những người nghèo khó, mặt ai cũng ánh lên một vẻ phấn chấn. Đoạn đường rước Mẫu không phải ngắn nhưng người ta cũng không thấy mệt mỏi vì dường như Mẫu đã tiếp thêm cho họ một nguồn sinh lực mà không dễ gì có được. Đám rước ước chừng có vài nghìn người đến từ nhiều miền quê khác nhau nhưng đều có một điểm chung - đó là đều là con cháu của Mẫu.
Trong đám rước còn có sự xuất hiện của các đội múa sư tử, múa rồng, múa tứ linh và múa võ rất đẹp mắt. Có 6 con rồng với nhiều màu sắc, đặc biệt là có một con rồng mây mà theo lời của một số người dân ở địa phương, đó được gọi là rồng Thanh Long (rồng xanh), luôn múa đôi cùng với rồng Hoàng Long (rồng vang). Hai con rồng này là một cặp đôi, hòa quyện với nhau thì đất nước sẽ hưng thịnh. Đặc biệt, ở trong đám rước từ Phủ Thiên Hương còn có 3 con rồng được kết bằng hàng nghìn quả bóng bay với ba màu xanh, đỏ và vàng tượng trưng cho Tam tòa Thánh Mẫu trông rất sinh động.

Hội kéo chữ

Trò kéo chữ đây cũng là một nét rất đặc sắc của Phủ Giầy. Hội kéo chữ thường được tiến hành vào ba ngày mùng 7, mùng 8 và mùng 9 tháng 3 hàng năm. Trước khi tổ chức hội kéo chữ, thì lý kỳ lý dịch phải lên lễ Mẫu để xin kẻo chư. Cũng có năm người lên Phủ Thông - là nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh và bà Ngọc Đài để xin chữ xếp, xin được chữ gì thì sẽ dán lên bảng gỗ rồi đem treo trước phượng du. Mỗi làng sẽ cử từ 20 đến 30 thanh niên được gọi là phu cờ, họ thường quấn khăn màu đỏ, mặc áo màu vàng, bụng thắt khăn màu đỏ, mặc quần màu trắng, chân quấn xà cạp màu đỏ. Mỗi phu cờ tay cầm một gậy xếp chữ dài khoảng 4 thước dán giấy màu đỏ, xanh, trắng và vàng buộc nhiều tua rua, đầu gậy thì có ngù bằng lòng gà.
Tổng cờ chính là người điều khiển các phu cờ. Dưới sự điều khiển của người tổng cờ, các phu cờ chạy thành hàng một, vòng theo đường quanh hồ ở trước cửa Phủ rồi trở về sân và đứng vào vị trí đã được định hình, hình thành dần cả nét chữ cho đến khi nào xếp xong. Nhìn từ xa ở trên đỉnh núi hay ngồi ở phương du cũng đều thấy nét chữ màu vàng nổi bật trên nền của những màu sắc sặc sỡ trông rất đẹp mắt. Chữ xếp thường sẽ là 4 chữ: "Mẫu nghi thiên hạ”, “Quang phục thánh thiện" hoặc "Hòa cốc phong đăng", "Thiên hạ thái bình". Người dân ở Phủ Giầy cho rằng tuỳ theo chữ kéo đầu năm mà năm đó Mẫu sẽ "gia ân" hay “gia uy" cho con nhang đệ tử.

Có thể nói, hội Phủ Giầy chính là một hình thức sinh hoạt văn hóa - tâm linh đáp ứng được nhu cầu tinh thần - tình cảm của đông đảo nhân dân. Bằng các hoạt động lễ hội, con người vừa có thể bày tỏ những tâm tư, khát vọng của mình lại vừa có dịp để bộc lộ các khả năng sáng tạo của chính bản thân mình. Sống trong một khung cảnh lễ hội, con người đã có được những giây phút “thăng hoa" để tạm thời quên đi những nỗi cực nhọc và vất vả hàng ngày. Chính lễ hội này đã tiếp thêm nguồn sức mạnh thiêng liêng để con người tiếp tục sống và tiếp tục lao động.