Tục thờ thần và lễ cầu ngư làng Hội Thống tại Hà Tĩnh

Làng Hội Thống thuộc địa phận xã Xuân Hội, huyện Nghi Xuân, tình Hà Tĩnh. Hội Thống nằm ở mé bờ Nam của cửa  Hội có nghề nông, nghề buôn nhưng lại nổi tiếng với nghề biển. Nơi đây ngoài ngôi Đình Kiên Nghĩa ra còn nhiều đền miếu nhưng trong số đó có ba ngôi đền thờ vị thần Nam Hải Ngư (cá ông) thường gọi là đền Cố, đền Cô và đền Cậu. 

Ngư dân Hà Tĩnh đánh bắt vào buổi sáng

Tín ngưỡng thờ Cá Ông ở đây không chỉ là bày tỏ sự tôn kính lên thần linh mà người dân nơi đây còn xem loài cá này thể hiện cho sự hưng thịnh của cả làng. 'Ông' là tiếng gọi tôn kính mà ngư dân biển nơi đây dành riêng cho loài cá voi, loài cá đã giúp đỡ họ vượt qua biết bao tai nạn khi đang lênh đênh trên biển cả. Lễ cầu ngư của Hội Thống thường được tổ chức hàng năm, có khi lại 3 năm tổ chức 1 lần vào ngày mồng 3 tháng 2 âm lịch.

Lễ cầu ngư làng Hội Thống tại Hà Tĩnh

Từ  đầu năm, các chủ thuyền đã tụ họp bàn về việc đóng góp và chọn ra người vào ban "chịu việc " và ban hành lễ. Những người được chọn thường là những người được dân làng tín nhiệm nhất. Lễ đặt mỗi thuyền cần phải nộp 10 quan tiền, trước ngày mở hội mọi việc chuẩn bị đều phải hoàn tất. Trên đất liền người ta sẽ dựng một rạp ở bên luồng hoặc bãi biễn gọi đó là nơi dâng lễ, rạp cao chừng3 mét, dài rộng chừng 6 mét, quay mặt ra biển. Mái và 3 phía của rạp sẽ dùng thuyền để che kín. Trong rạp, ở ngay chính giữa sẽ đặt các lễ vật, trên vách có treo nhiều bức tranh thờ.

Lễ rước trên biển

Dưới nước người ta sẽ kết 4 con thuyền với nhau để tạo lót ván sàn thành một sân gỗ rộng, đặt một bàn thờ. Các đồ lễ vật, hương đèn, đều làm bằng nứa, hương được cắm vào những khúc chuối nhỏ. Trên bàn thờ đã bày lễ vật là một con lợn luộc được đặt trong mâm, còn có xôi, thịt gà, trầu rượu được đặt trong một cái mâm khác. Các chủ thuyền sẽ cúng mỗi nhà một mâm oản. Trong rạp cũng như ở trên thuyền, cỗ bàn đều đặt sang phía đông, thầy cúng cùng mọi người sẽ ngồi về hướng tây, quay  mặt ra biển. Trống chiêng nhã nhạc bắt đầu nổi lên, lễ tế bắt đầu được tiến hành một cách nghiêm trang, kết thúc lễ tế sẽ là cuộc đua thuyền.