Lễ hội đánh cá Đồng Hoa tại Hà Tĩnh

Theo các cụ cao niên trong làng thì lễ hội đánh cá Đồng Hoa ngày trước được tổ chức khá quy củ. Làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá, mọi người trong xã chỉ được tham gia hội và đánh bắt cá tại đầm Vực vào ngày lễ.

Theo đó, hàng năm cứ vào ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch được chọn là ngày tổ chức lễ hội chính. Vào ngày này, tại ngôi miếu cạnh đầm Vực, Lý trưởng (người đứng đầu làng) và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ, hương đăng, hoa quả cúng tế Thành Hoàng bản thổ.

Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, Lý trưởng hú to một tiếng và đích thân cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, ai ai cũng tay nơm, tay lưới từ già trẻ gái trai ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.

Người dân thi nhau bắt cá. Ai cũng hy vọng bắt được cá to để đem lại may mắn

Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều cá thì trong suốt năm ấy sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu. Sau một ngày diễn ra lễ hội, người nào bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá ấy sẽ đươc dùng làm đồ cúng dâng lên Thành hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa (hay còn gọi là Đầm Vực) là một lễ hội truyền thống được diễn ra hàng năm để cầu mong may mắn, gia đình no ấm, mùa màng bội thu, gắn kết thêm tình cảm, sự gắn bó của người dân địa phương...Vào ngày của lễ hội, hàng chục ngư cụ đánh bắt cá như nơm, nhủi, lưới, vó, … đều được người dân chuẩn bị đem đến lễ hội.

Những người tham gia lễ hội không kể già - trẻ, gái - trai đều đồng loạt ùa xuống đầm để tranh nhau bắt cá sau khi diễn ra phần nghi lễ truyền thống. Sau những tháng ngày lao động mệt nhọc, lễ hội đánh cá bắt đầu diễn ra cũng là lúc không khí của cả một vùng quê trở nên rộn ràng, nhộn nhịp tưng bừng. Dưới đầm, từng dòng người chật kín, những bước chân san sát đua nhau đánh bắt cá. Trên bờ, những tiếng hò reo cổ vũ huyên náo, nhịp nhàng theo những chiến lợi phẩm bắt được của những người tham gia đã khiến cho không khí lễ hội càng trở nên sôi động.

Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều cá thì trong năm đó sẽ được gặp nhiều may mắn, gia đình sẽ no ấm sung túc, mùa màng bội thu. Đặc biệt, những người tham gia đánh bắt cá không bao giờ bán lại cá cho ai, vì họ cho rằng đấy chính là bán đi sự may mắn của mình.

Vào ngày cuối của lễ hội, nhân dịp Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch), con cá to nhất sẽ được dùng làm lễ cúng Thành hoàng làng. Đồng thời, người bắt được con cá đó sẽ được ban thưởng, vinh danh trước dân làng và những người tham gia lễ hội.

Hiện nay, Hà Tĩnh là một trong 3 tỉnh duy nhất trên cả nước còn lưu giữ được lễ hội đánh cá truyền thống này cùng với tỉnh Hà Tây (cũ) và Phú Thọ.