Lễ hội ông tổ lò rèn tại Hà Tĩnh

Hai làng cổ Vân Chàng và Minh Lang nằm dưới chân núi Hồng Lĩnh, tương truyền được lập từ đời Lý (thế kỷ 11), nay là hai phường Đức Thuận và Trung Lương thuộc thị xã Hồng Lĩnh có nghề rèn nổi tiếng. Nghề rèn của làng tiếp tục được duy trì và ngày càng tinh xảo từ đời này qua đời khác. Nghệ nhân rèn phường Trung Lương đi truyền nghề khắp nơi trong Nam, ngoài Bắc. Sản phẩm rèn phường Trung Lương được người dân trong nước và thế giới rất tin dùng, ưa chuộng.

Ông Đùng tương truyền là tổ sư nghề rèn ở đây. Ông ở trên núi Hồng Lĩnh, thấy dân không có dụng cụ sản xuất, bèn bới đất lấy sắt, nhổ cây rừng đốt thành than để rèn các dụng cụ lao động phát cho mọi người. Từ đó càng có nhiều người trong vùng đến xin học nghề. Ông vui vẻ truyền nghề lại cho dân làng. Những người học được nghề đầu tiên đã lập nên làng rèn phường Trung Lương. Về sau dân làng tưởng nhớ công đức của ông đã đúc tượng lập đền thờ tại Rú Tiên, nằm ngay giữa làng và gọi là đền thờ ông Thánh Thợ. Cũng có một cách giải thích khác về truyền thống làng nghề ở phường Trung Lương. Truyện kể rằng, ngày xưa có hai anh em thợ rèn họ Trương đến đây lập nghiệp. Ít lâu sau, người anh Trương Như ở lại truyền nghề cho dân làng Trung Lương. Người em vào tận Cố đô Huế lập nên làng rèn Hiền Lương. Để nhớ ơn công lao to lớn của người đã dạy nghề cho dân làng, nên trong đền làng Trung Lương xây vào năm 1880 có hai câu đối nhắc đến anh em "Trung - Hiền":

"Trước sau Trung Hiền đều sánh bước

Xưa nay lương thiện đã thành lề"

Trịnh trọng thắp hương chánh tế hành lễ. Cầu mong cho làng nghề phát triển bền vững. 

Ông Kiều Minh Nhật, một người thợ rèn cao niên trong làng cho biết: “Thợ rèn phường Trung Lương thời kỳ nào cũng tài hoa. Khi đất nước hữu sự, họ đem tay nghề của mình giúp nước, cứu dân. Thời Cần Vương, thầy trò cố Đường đã tình nguyện đem lò bệ của mình lên đại ngàn rèn đao, kiếm cho nghĩa quân cụ Phan Đình Phùng. Cố Đường cùng với ông Cao Thắng đã chế thành công súng cho nghĩa quân. Trong kháng chiến chống Pháp, thợ rèn Phường Trung Lương đã rèn hàng vạn mã tấu, kiếm, dao găm, sản xuất hàng chục tấn lựu đạn,hơn 2.000 khẩu súng kíp, phục vụ dân quân, bộ đội.Nghề rèn của  Phường Trung Lương nay vẫn còn tồn tại, cung cấp công cụ sản xuất và đồ gia dụng cho nhân dân trong vùng. Về với Phường Trung Lương hôm nay, bạn sẽ thấy rất vui bởi từ cán bộ địa phương đến từng người làm nghề đều có ý thức vươn lên để hàng của mình cạnh tranh được với hàng ngoại nhập, đồng thời cũng là để bảo lưu nghề truyền thống mà ông cha đã để lại.”

Ông Lê Bá Lợi chủ tịch UBMTTQ Thị Xã Hồng Lĩnh nhấn mạnh, rất cần sự quan tâm xứng đáng của các ngành các cấp từ trung ương đến địa phương để phát huy truyền thống uống nước nhớ nguồn và bảo lưu lễ hội cũng như xây dựng tôn tạo cụm di tích lịch sử giàu truyền thống gắn liền với truyền thuyết dân gian, mang đậm dấu ấn lịch sử này ngày một phát triển xứng tầm với xu thế phát triển xã hội, để cụm di tích đền  thánh  “thợ rèn” và lễ hội trở thành một nét văn hoá đặc trưng trong các lễ hội truyền thống dân gian đầu xuân. Từ đó góp phần làm cho phường Trung Lương trở thành một điểm sáng phát triển kinh tế du lịch văn hoá dân gian bên cụm danh thắng Núi Hồng - Sông Lam - đền  “Thánh thợ ” chùa Thiên Tượng nghìn năm tươi đẹp./.