Phục dựng Lễ hội Xên Mường sau hơn 50 năm tại Điện Biên

Lễ hội Xên Mường cơ bản đã tuân thủ bài bản các bước, quy trình tiến hành và đầy đủ các lễ, nghi thức của một lễ hội Xên Mường xa xưa. Trong những ngày lễ hội Xên Mường diễn ra, đã có hàng ngàn người dân ở khắp lòng chảo Mường Thanh đến tham dự, chia vui.

Chuẩn bị vật phẩm cho lễ cúng

Lễ hội diễn ra gồm những nghi thức, lễ chính mang đậm tín ngưỡng tâm linh của đồng bào dân tộc Thái như lễ xin đánh trống khai hội, giết vật hiến tế, lễ tụ hồn dân Mường, lễ trả áo (cọp sửa), Cắm Ta leo cổng Mường tại rừng cấm (Đông Xên), cướng lễ Xên Mường.

Ngoài ra, lễ hội còn có nhiều các môn thể thao, trò chơi dân gian mang đậm sắc thái bản địa như hát đối đáp, chọi cù, đi cà kheo (chọ chẹ), kéo co lý mường (tó lạ), ném còn, leo cây (khửn may).

Lễ cúng trong lễ hội Xên Mường của người Thái, Điện Biên

Theo “Chuyện kể bản Mường” (Quám tố mướng) của dân tộc Thái, Lễ hội Xên Mường bắt đầu có từ thế kỷ XIII. Loại hình văn hóa dân gian đậm chất văn hóa bản địa này phát triển hưng thịnh và tồn tại đến năm 1959 với mục đích thể hiện sự biết ơn của thế hệ sau đối với các bậc tiền bối khai sơn phá thạch dựng mường, lập bản với các tướng lĩnh đã có công chống “ngoại xâm, nội phản” trong tiến trình dựng nên bản, mường. Con người còn gửi gắm qua lễ hội Xên Mường những ước vọng lớn lao về một cuộc sống  no ấm, bình yên nơi bản Mường.

Trò đi cà kheo

Bà Lường Thị Đại, nhà sưu tầm-nghiên cứu văn hóa dân gian dân tộc Thái ở Điện Biên cho biết, lễ hội Xên Mường là một lễ hội đặc sắc, điển hình của văn hóa Thái. Ngoài ý nghĩa giáo dục ý thức tôn trọng lòng tự tôn dân tộc, luật lệ bản mường, trao truyền nhiều tri thức dân gian bản địa, Xên Mường còn thắt chặt mối đoàn kết cộng đồng, làm tăng thêm tình nghĩa bản mường, ...

Năm nay Lễ hội Xên Mường, Mường Thanh được tổ chức dựa trên những luận cứ khoa học xác đáng về vai trò, giá trị, đóng góp tích cực của lễ hội Xên Mường đối với lịch sử xã hội người Thái nói chung và đối với các dân tộc trên địa bàn tỉnh Điện Biên nói riêng; giá trị nhân văn của lễ hội Xên Bản trong việc bản tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc... mà các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, các nhà khoa học đã nêu ra trong những buổi tọa đàm, hội thảo trước đó.

Việc phục dựng lễ hội Xên Mường năm nay sẽ là tiền đề để tổ chức lễ hội ở các địa phương trên địa bàn tỉnh vào những năm sau, làm sống dậy một nghi thức tâm linh độc đáo, một nét đẹp văn hóa của cộng đồng dân tộc Thái Tây Bắc./.