Lễ hội "Nhảy lửa" của người Dao đỏ ở Hồ Thầu tại Hà Giang

Vào buổi sáng ngày đã được chọn, tất cả người dân trong xã đều kéo nhau về khu trung tâm của xã, thường thì người Dao đỏ sẽ mang theo nhiều thức ăn và đồ uống đã chuẩn bị cho ngày tết về dự lễ hội. Các già làng và các ông trưởng họ đã phối hợp với thanh niên trong xã để chuẩn bị những thứ cần thiết cho ngày lễ như đồ cúng, lương thực, thực phẩm và bánh trái để dành cho bữa ăn trưa.

Đến giờ đẹp, giờ tốt mà già làng đã chọn, phần chính lễ sẽ được bắt đầu, những đồ lễ đều mang tính dân tộc, theo tập quán của người Dao đỏ lễ vật sẽ được bày ra một chiếc bàn dài, nơi được xem là chỗ trang trọng nhất, trước một bãi sân rộng. Chính giữa sân, một đống củi to sẽ được các thanh niên trong xã mang đến, xếp thật gọn gàng, như đống củi thường được đốt trong những đêm lửa trại. Ông chủ lễ cũng bắt đầu ngồi xuống ghế, ông bắt đầu đọc niên phụ lễ và bài cúng thần lửa với mong muốn câu cầu may, một cuộc sống yên bình, hạnh phúc, cầu mong cho một năm mưa thuận, gió hoà, muôn nhà đều được khoẻ mạnh. Tiếp theo, là nhân ngày đầu xuân năm mới chủ lễ mong cầu thần lửa sẽ mang hơi ấm về sưởi ấm cho dân làng, mong thần lửa về chung vui cùng người dân. Trong lúc chủ lễ đang cầu khấn, người phụ lễ sẽ dùng một cái gióng vầu tre đã được chuẩn bị sẵn từ trước, được chẻ đôi ra, cầm thật chặt vào nhau như chưa hề chẻ ra, sau đó gieo xuống bàn hoặc xuống đất. Hình thể tung vầu che của người Dao đỏ tương tự việc ông thầy cúng của người Kinh sẽ tung hai đồng tiền để "gieo quẻ xin âm dương", khi hai mảnh tre hoặc vầu đều ngửa, hoặc cả hai cùng sấp thì cũng có nghĩa là thần lửa đã đồng ý về tham dự hội cùng dân bản, còn một ngửa một sấp thì đều phải xin lại, đến lúc nào được thì thôi.

Lễ hội "Nhảy lửa" của người Dao đỏ ở Hồ Thầu tại Hà Giang

Khi buổi lễ bắt đầu cũng là lúc đống củi sẽ được đốt lên, đến lúc này, đống củi đã trở thành một đống lửa hồng cháy bùng lên. Những người muốn tham gia nhảy lửa đều đã ngồi "hầu lễ" từ lúc bắt đầu buổi lễ, họ lấy que tre và gõ liên tục vào các nửa ống vầu đã được chuẩn bị sẵn và ngồi cầu xin thần lửa cùng về vui và nhảy lửa cùng họ, chủ lễ lại một lần nữa "gieo quẻ xin âm dương", cho tới khi thần lửa đồng ý. Khi nhảy lửa, thường là từng đôi một nhảy, người nhảy lửa đều đi chân không trên đống than, họ nhảy qua họ lăn vòng trên đống than hồng khi lửa vẫn còn lem lém bốc cháy. Khi thần lửa đồng ý cho các đôi vào nhảy lửa thì các đôi khác sẽ tiếp tục vào  "hầu lễ" để cầu xin được là người nhảy lửa tiếp theo, cứ đôi này , nối tiếp đôi kia cho tới khi đống than hồng tắt lịm ngay dưới những đôi chân trần đen nhẻm vì than. Cũng thật kỳ lạ là những người tham gia nhảy lửa chẳng có ai bị bỏng chân, tay hoặc bị cháy quần áo, trong mắt người nào cũng như say lờ đờ, ánh lửa hồng của ngày đầu mùa xuân như vẫn đang rực cháy trong lòng mỗi người dân. Trong hàng trăm đôi mắt của các cô gái người Dao đỏ lại đang rực cháy tình xuân, họ dõi theo các chàng trai chưa có vợ, đang tham hội nhảy lửa, và rồi họ tìm đến nhau giao lưu tâm tình, thầm thương trộm nhớ, để rồi nếu hợp duyên thì sẽ nên duyên vợ chồng. Mùa xuân năm sau, các cô gái lại địu con, theo chồng đến xem hội nhảy lửa.

Chàng trai Dao đỏ chân không nhảy trên đống than vẫn còn lém lửa

Lễ hội nhảy lửa của người Dao đỏ chỉ là một phần thuộc hệ thống các lễ hội khai xuân của dân tộc Dao đỏ Hồ Thầu, bên cạnh đó là các lễ hội như đẩy gậy, lễ hội "hát mừng xuân".