Lễ hội cầu mưa của người Lô Lô tại Hà Giang

Lễ cầu mưa không thể làm một cách tùy tiện, không phải năm nào cũng được làm lễ, mà chỉ tổ chức lễ hội vào những năm thời tiết khô hạn, người dân Lô Lô mới tập trung lại và mời người làm lễ ( thường là trưởng xóm hoặc người đàn ông cao tuổi có uy tín trong khu vực).

Người phụ nữ Lô Lô với nụ cười rạng rỡ đang sửa sang y phục cho nhau để tham gia lễ hội

Trước kia, vào mỗi dịp lễ hội thì những nhà giàu trong bản sẽ chịu trách nhiệm đóng góp chi phí cho buổi lễ. Nhưng hiện nay, muốn cầu mưa xuống để cây cối được tốt tươi, để có nước mà gieo trồng, thì mỗi nhà đều phải lo gom góp một lễ vật để mang tới nhà thầy cúng hoặc nhà của trưởng bản, người thì góp con gà, người góp con chó, người thì góp gạo, chai rượu ... Để cho lễ cầu mưa được diễn ra thành công, không thể thiếu thủ tục làm lễ xin ý kiến các thầy cúng tiền bối trong bản (nếu các thầy cúng tiền bối mà không đồng ý, thì có làm lễ cầu khấn to đến mấy cũng không có mưa). Thủ tục xin ý kiến các thầy cúng tiền bối khá đơn giản, gồm có  một chén nước, bó hương và giấy trúc (một loại giấy thường dùng trong việc cúng tế của dâ tộc Lô Lô, nhìn thì giống như giấy bản). Trước hết thầy cúng sẽ thắp hương trên bàn thờ gia tiên, sau đó sẽ đặt giấy trúc, chén nước xuống một góc nhà rồi khấn xin. Sau đó, ông sẽ bọc tờ giấy trúc đó lên chén nước, nếu nước trong chén không bị đổ hoặc thấm ra ngoài thì xem như việc xin phép đã linh nghiệm và lễ cầu mưa cũng xem như thành công. Cuối cùng, thầy cúng sẽ đốt tờ giấy trúc, và hoàn tất thủ tục.

Nơi tổ chức lễ cầu mưa thường là một khu đất rộng, cao, gần nương rẫy. Đồ tế lễ có chó, gà, rượu ngô, một thanh kiếm (có thể bằng gỗ hoặc sắt ), 1 bát nước, 4 chén rượu, 4 ống hương bằng tre để tượng trưng cho 4 phương trời.

Lễ hội cầu mưa của người Lô Lô tại Hà Giang

Các thiếu nữ trong xóm chuẩn bị trang điểm, mặc những bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình, và các loại nhạc cụ cần thiết để vào lễ. Các trai bản sẽ đảm nhiệm việc làm lễ vật dâng cúng. Loại nhạc cụ không thể thiếu trong bất cứ buổi lễ cầu mưa nào của người Lô Lô chính là trống đồng và cây nhị.

Phần lễ : Trưởng xóm hoặc một người cao tuổi có uy tín nào đó trong khu vực, phải thông thạo đầy đủ các nghi thức sẽ  thực hiện lễ cầu mưa. Là người chịu trách nhiệm cử hành phần lễ, những nghi lễ được tiến hành cùng với chứng kiến của dân xóm. Những nghi thức cúng này thường được tiến hành 2 lần. Những lễ vật sống được dâng cúng như chó và gà sẽ được đưa đến nơi hành lễ, buộc chúng quanh bàn lễ và người tế lễ bắt đầu khấn cầu xin phép được dâng lễ. Tiếp theo, các trai tráng trong xóm sẽ mang chó, gà đi làm thịt, rồi lại dâng lên cúng lần nữa.

Bài khấn đọc bằng tiếng Lô Lô, cầu cho mưa thuận gió hòa,  mùa màng tươi tốt, làng bản ấm no. Bài khấn thường dài và thanh âm lúc trầm lúc bổng như một bài văn tế, người khấn đọc như hát văn. Sau khi làm lễ khấn xong, người làm lễ sẽ đốt giấy bản tại 4 góc bàn rồi vẩy rượu ra 4 phương với ý nghĩa để tạ ơn trời đất.

Thầy cúng và người dân Lô Lô đang cúng tế thần

Phần hội : Sau khi lễ cúng kết thúc, dân bản sẽ quây quần lại với nhau để uống rượu, ăn thịt, múa hát chung quanh bàn lễ. Các cô gái trẻ xinh đẹp sẽ nhảy múa trong bộ trang phục truyền thống có thêu hoa văn với nhiều màu sắc rực rỡ, cô gái vừa nhảy múa vừa kéo cây nhị. Lễ hội cầu mưa của dân tộc Lô Lô đã thể hiện những nét tinh túy trong đời sống văn hóa cũng như tinh thần, tín ngưỡng của họ. Người Lô Lô có niềm tin rằng, sau khi làm lễ cúng cầu mưa xong chỉ trong vòng từ 3 đến 9 ngày sẽ có mưa.