Lễ hội chùa Sùng Phúc tại Cao Bằng

Chùa Sùng Phúc được xây dựng từ những năm đời vua Trần Nhân Tông ở thế kỷ thứ XIII. Ban đầu chùa có tên là Sùng Khánh tự, thờ phụng Phật và các nhân vật anh hùng lịch sử đã có công trấn ải vùng biên cương. Năm Cảnh Hưng thứ 43 của thời nhà Lê, ngôi chùa này đã được trùng tu và đổi tên thành chùa Sùng Phúc và  thờ Đức Phật Quan Âm Bồ Tát như ngày nay. Bên trái chùa có thờ vị Thành Hoàng, người đã có công khẩn hoang, xây dựng bản làng đó chính là ông Nguyễn Thành Vương,  tức Nguyễn Đình Bá- tri châu Tư Lang sinh năm 1678. Nguyễn Đình Bá sinh ra tại thôn Bình Dân, phủ Khoái Châu của tỉnh Hưng Yên, sau đó ông được làm Đốc đồng tại Cao Bằng.

Màn múa rồng đặc sắc trong ngày Hội chùa Sùng Phúc

Chùa Sùng Phúc ở Cao Bằng còn thờ bà Nguyễn Thị Duệ, người ở làng Kiệt Đặc tức xã Văn An, huyện Chí Linh tỉnh Hải Dương ngày nay. Bà đã theo cha lên Cao Bằng từ thời vua Mạc Kính Cung. Năm 20 tuổi, bà Nguyễn Thị Duệ đã cải trang làm nam thi để đi thi khoa bảng và đã đỗ tiến sĩ đầu bảng tại trường quốc học Bản Thảnh Cao Bằng. Sau khi thi đỗ bà đã được mời về ly cung Đống Lân để dạy học cho các hoàng tử và công chúa. Sau khi kết duyên với Vua Mạc, bà được vua đặt tên là Tinh Phi (Sao sa). Năm 1625, vua Mạc Kính Cung bị tướng Trịnh Kiền của nhà Lê bắt và đưa về Thăng Long trị tội. Sau đó, bà Duệ đã chạy về Hạ Lang rồi xuất gia ở chùa Sùng Phúc. Bà nổi tiếng là người học rộng, tài cao nên mở lớp dạy học, giảng dạy cho người đời về giáo lý nhà phật. Quan châu Nguyễn Đình Bá rất mến mộ bà nên đã truyền cho nhân dân trong vùng không cho người ở ngoài vùng được lai vãng đến chùa nhằm để che dấu tung tích bà Duệ, vì khi đó nhà Lê đang truy tìm bà. Thế nhưng, khi vua Lê biết tin bà đang trí ở Hạ Lang nên đã đón bà về Thăng Long. Sau này, người dân trong vùng vì để tưởng nhớ người thầy nghèo Nguyễn Thị Duệ nên đã đưa bài vị của bà vào Chùa để thờ. Chùa Sùng Phúc được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào ngày 29-1-1993

Người dân trong vùng và khách thập phương kéo về hội chùa Sùng Phúc xem rước kiệu Quan Âm Bồ Tát

Lễ hội chùa Sùng Phúc ngày nay không còn được tổ chức như xưa, không còn giữ được đầy đủ những nghi thức lễ như xưa, nhưng ban tổ chức vẫn luôn cố gắng giữ gìn bản sắc văn hóa và tín ngưỡng tâm linh của người xưa. Lễ hội này có tổ chức lễ rước kiệu Quan Âm Bồ Tát và kiệu Thành Hoàng, tổ chức các trò chơi dân gian và các buổi giao lưu văn nghệ làn điệu dân ca dân tộc.