Lễ hội pháo hoa Quảng Uyên tại Cao Bằng

Lễ hội pháo hoa Quảng Uyên có thể nói là lễ hội lớn nhất trong năm của người dân huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng. Lễ hội này gắn liền với yếu tố về lịch sử cũng như về tâm linh của ngôi miếu Bách Linh. Miếu được xây vào thời Lý, ngay dưới chân núi Cốc Bó, vào thời nhà Nguyễn thì được xây dựng mới hoàn toàn theo phong cách kiến trúc của thời Nguyễn. Trước cổng Miếu có tam quan, hậu đường, sân tiền đường, hậu cung, câu đối,  hoành phi... Trên cổng Miếu co khắc 3 chữ “Bách Linh miếu”, có con rồng uốn khúc được đắp nổi, được xây bằng loài gạch vồ (gạch thời Mạc), có bức trạm rồng ngậm viên ngọc, bên cạnh đó có chim phượng và long ly tụ hội.

Phần lễ hấp dẫn nhất với màn “khai quan” cho mắt rồng mở ra. Mắt rồng được khai quan từ một mỏ nước (người dân nơi đây gọi là bó Cốc Chủ - mỏ nước ngay bên dưới một gốc cây cổ thụ). Một cụ già cao tuổi, có uy tín được chọn làm chủ lễ, còn có một đội rồng gồm khoảng 15 người (1 người đánh trống, 1 người cầm quả cầu và 11 người sẽ múa rồng) lễ được cử hành tại một mỏ nước. Khi ra đến mỏ nước, rồng không được múa và trống cũng không được đánh mà được bịt bằng loại giấy bản, tiến đến mỏ nước, rồng sẽ nằm phục ở đó. Người chủ lễ bắt đầu thắp hương rồi vái thiên địa, cầu xin thần linh về phù hộ cho bà con địa phương một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, làm ăn phát đạt, ấm no, hạnh phúc và xin phép được mở mắt cho rồng. Ông chủ lễ cúng xong sẽ cắt tiết con gà trống rồi lấy tiết gà xoa vào hai mắt của con rồng rồi bỏ giấy ở mắt của rồng ra, lúc này con rồng đã được mở mắt. Lúc này, ba ba hồi trống cũng nổi lên để đánh thức rồng. Con rồng bắt đầu cử động từ đầu đến cho đến đuôi. Sau đó, người ta sẽ đánh trống thúc giục và con rồng cũng từ từ bay lên, rồng sẽ bay quanh mỏ nước 3 lần, sau đó bay vào miếu Bách Linh; trong miếu đã có chuẩn bị sẵn lễ và thắp hương, tiếp theo rồng bay vào miếu vái 3 lần rồi đi quanh miếu một vòng rồi ra ngoài.

Tiết mục múa rồng trong ngày hội pháo hoa

Lễ vật để dâng tế lễ gồm có 1 mâm xôi, 2 con lợn quay, 1 mâm trứng phẩm đỏ, 1 mâm hoa quả. Phần lễ sẽ diễn ra một cách long trọng với 4 đoàn rước kiệu, mỗi kiệu sẽ có 4 người khiêng và đều mặc lễ phục. Kiệu đầu tiên rước ảnh Bác Hồ, kiệu thứ hai là kiệu rước thần, kiệu thứ ba là pháo hoa, cuối cùng sẽ là kiệu rước 1 con lợn quay, là phần thưởng dành đội thắng cuộc trong trò tranh đầu pháo. Đoàn rước rồng sẽ đi theo sau đoàn rước kiệu, sau khi đã làm thủ tục thắp hương tại miếu xong, đoàn rước rồng sẽ xuất phát đi tới Đền thờ Trần Hưng Đạo, Đền thờ Nùng Trí Cao, sau đó sẽ đi qua khắp tuyến phố tới từng nhà. Đi tới đâu đoàn múa rồng cũng được người dân tiếp đón rất nhiệt tình.

Phần hội diễn ra rất sôi nổi với các trò chơi dân gian và các tiết mục biểu diễn văn nghệ, như: múa lân, múa rồng, hát lượn, tung còn, tranh đầu pháo... Trò chơi tiêu biểu nhất trong lễ hội chính là trò cướp đầu pháo, đầu pháo được làm từ một chiếc vòng sắt có trang điểm tua ngũ sắc trông rất sặc sỡ, đầu pháo được đặt trên một đài cao, sau khi đốt pháo xong, chờ cho đầu pháo rơi xuống đất thì các đội cũng bắt đầu xông vào tranh cướp, đội nào cầm được đầu pháo chạy đến đưa cho Ban Tổ chức sẽ là đội thắng cuộc. Gần đây, khi nhà nước ban lệnh cấm đốt pháo, Ban Tổ chức lễ hội đã tiến hành trò chơi này bằng cách đứng trên một đài cao, sau đó tung vòng sắt (đầu pháo) cho các đội đứng ở dưới tranh cướp như thường lệ. Người dân địa phương này quan niệm rằng ai bắt được vòng lộc pháo thì năm đó sẽ gặp nhiều may mắn, làm ăn phát tài, và đem lại vinh dự cho xã của mình. Xã nào thắng cuộc sẽ nhận được phần thưởng là một con lợn quay được khiêng trên chiếc kiệu trong lễ rước thần, cỗ kiệu này cũng được để lại cho xã chiến thắng để hương khói cầu lộc.

Trải qua một thời gian dài với biết bao thăng trầm, lễ hội pháo hoa Quảng Uyên cũng đã tồn tại và duy trì trong tâm thức của nhiều thế hệ người dân xã Quảng Uyên, đồng thời trở thành nét đẹp tinh thần trong dịp xuân về.

Đoàn rước kiệu