Sôi động lễ hội Cầu Ngư, Bình Định

Có nơi gọi nghi thức lễ đầu tiên là lễ vọng. Buổi lễ được bắt đầu từ sáng sớm với mục đích cáo giỗ và cầu xin thần Nam Hải báo ứng cho vạn chài điềm lành dữ trong năm. Lễ được cử hành trong không khí trang nghiêm, đọc văn cúng và dâng đủ ba tuần rượu. Bản văn cúng ca ngợi công đức của cá Ông trong việc giúp đỡ các ngư dân làng biển.

Nghi thức lễ nghinh thần (có nơi còn gọi là nghinh ông Sanh- tức Đông Hải Ngọc Lân) được di chuyển về ngự tại điện lăng để chứng lễ tế thần Nam Hải, có lăng thực hiện lễ nghinh thần cả trên bờ lẫn dưới biển (nghinh thủy lục). Tiếp theo là lễ di thỉnh chư vị tiền hiền, cô bác vãn ngự các nơi trong vạn chài về lăng cùng phụ hưởng.

Sau đó là lễ tế cô hồn tại sân lăng Nam Hải với các lễ vật gồm: bát gạo, muối, bát cháo thánh (cháo hoa), rượu, trầu cau cùng hương đăng, đồ vàng mã. Khởi sự tế, sau ba hồi mõ, vị chánh bái dâng tuần rượu và đọc văn tế. Nội dung của văn tế cô hồn thể hiện sự thương cảm cho những kẻ bất hạnh và tình cảm cộng đồng nhân ái dành cho những kiếp người khốn khổ đã khuất. Sau khi Tế xong, vật tế lễ sẽ được tung ra khắp nơi để thí thực cô hồn.

Lễ tế thần, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa và ngư dân được mùa đánh bắt thủy, hải sản.

Vào lúc nửa đêm ngày thứ hai bước sang sáng ngày thứ ba, Lễ thánh tế (đại lễ nghinh thần) được tiến hành. Thức cúng gồm có đầu heo, bánh tráng, hoa quả (không được dùng đồ hải sản). Phần tế đủ nghi thức lễ lục cúng, đọc văn tế ca ngợi công đức của thần và cầu xin thần ban cho vạn chài thuyền ra khơi xuôi chèo mát mái, khi trở về tôm cá đầy ghe. Sau khi phần tế kết thúc, ngư dân làm lễ xuống thuyền mở màn cho một vụ mùa đánh bắt cá.

Lễ xây chầu hát bả trạo

Lễ xây chầu hát bả trạo là nghi thức bắt buộc, trở thành một lệ không thể thiếu mở màn cho buổi hát án. Hát bả trạo là một bộ phận nghi lễ, thể hiện diễn xướng tổng hòa nhiều yếu tố múa và hát với đạo cụ chính là mái chèo. Đội hình trình diễn là các con trạo (tay chèo) dưới sự chỉ huy của các tổng khậu, tổng thương, tổng mũi và tổng lái. Tất cả được sắp xếp thành hình một chiếc thuyền rồng - thuyền linh để đưa hồn cá Ông phiêu diêu miền cực lạc. Nội dung xuyên suốt buổi lễ là ca ngợi và tạ ơn đức cá Ông, xin thần ban cho vạn chài cuộc sống bình an, no ấm.

Bên cạnh phần nghi lễ là phần hội gồm có các sinh hoạt dân gian truyền thống, đặc trưng của các ngư dân làm nghề biển. Đặc biệt, vào các ngày lễ hội diễn ra, đoàn tuồng Phước An đã biểu diễn hát bội tại lăng để phục vụ người dân trong vùng và du khách thập phương về dự lễ./.