Lễ hội Pôôn Pôông tại Thanh Hóa

Lễ hội Pôồn Pôông theo quan niệm của những người dân Mường là lễ cầu chúc cho mối tình chung thủy của Nàng Ờm - Bồng Hương và cũng là dịp để về Mường vui vầy cùng các nam thanh, nữ tú. Hình thức nghệ thuật diễn xướng tinh tế này đã tạo nên nét riêng biệt của cộng đồng người dân tộc Mường, cuốn hút người xem hòa mình vào các trò chơi, các trò diễn dân gian.

Chủ của lễ hội là Ậu Máy và những nhân vật như: Enh chàng - Bông danh, nàng Choóng long - Đồng thiếp và Nàng Quắc - cô nàng lắm lý lẽ, vẽ công, vẽ việc cùng tham gia diễn trò.

Pôồn Pôông (tiếng dân tộc Mường là cuộc chơi hoa) xuất phát từ sử thi Đẻ đất đẻ nước của người dân Mường. Lễ hội và những trò diễn xướng đều xoay quanh cây bông, mô phỏng toàn bộ những phong tục, tập quán, những phương thức lao động sáng tạo, phản ánh đời sống tâm linh, văn hóa tinh thần của đồng bào người dân Mường. Lễ hội gồm có 48 trò đặc sắc, như: trò chia đất, chia nước, dựng nhà, săn đuổi thú dữ, trồng tỉa lương thực, chọi gà, chọi trâu, đấu vật, đánh cá, múa bông - bói bông, làm cơm mời Mường, mời bạn ăn cơm dam và uống rượu cần…

Một gnhi thức trong lễ hội Pôôn Pôông

Cây bông - là vật trung tâm trong lễ hội, là biểu tượng của vũ trụ bao la, nó hội tụ đầy đủ vạn vật mà tạo hóa đã ban cho con người từ thủa hồng hoang. Trên cây bông làm bằng tre, cao khoảng 3m, có treo 5 hoặc 7 tầng những chùm hoa bằng gỗ bấc nhuộm muôn sắc màu xanh, tím, đỏ, vàng rất bắt mắt; và những mô hình muông thú (cá, chim), nông cụ sản xuất (cuốc, cày), những thành quả chế tác của con người như: vò rượu, bánh chưng, cồng chiêng, quả còn, hòm vàng, hòm bạc tượng trưng cho sự ấm no, thịnh vượng. Cây bông này chỉ có bà Máy mới làm được và truyền nghề lại cho một vài người khéo tay trong làng, trong xã.

Dưới gốc của cây bông, Enh chàng và nàng Chóng long ngồi đối xứng qua cây bông, trùm khăn xanh khăn đỏ, lúc múa hát, lúc lại soi gương chải đầu, lúc thổi sáo ôi! Nhạc cồng chiêng, tam pu nổi lên rộn rã, bà Máy vừa đi vừa nhảy múa và vừa hát Đang:

“Em gái xinh xinh chóng long đồng thiếp ơi!

Em ở đất mường trời cao cao

Đêm nay, em xuống cùng anh.

Chơi bông, chơi hoa em hỡi...”.

Ấn tượng nhất là những điệu múa cùng với tiếng cười “hớ hớ hơ!... hớ hớ hơ! của bà Máy cứ vang lên lảnh lót như tiếng chim ca, giục giã, mời gọi, thổi bùng lên không khí lễ hội rộn rã. Bà Máy như thầy cúng, là người dẫn chuyện kể lại giai thoại sinh ra đất trời, lập nên bản Mường...; thông báo với thần linh vụ mùa năm nay thắng lợi, làng mở hội mừng cơm mới, thể hiện tấm lòng biết ơn đất trời đã cho mưa thuận gió hòa, bông lúa nhiều hạt và bắp ngô vừa to vừa mẩy. Bà kể bằng ngôn ngữ văn vần như trong lễ diễn xướng dân gian và bà vừa kể vừa nhảy múa. Mỗi khi kể đến giai thoại nào là các nam thanh nữ tú biểu diễn các trò mô phỏng lại hoạt động đó, như: cảnh dân làng đuổi hổ dữ, bắt cá, chọi trâu, chọi gà, trai gái vào hội bói hoa...

Đặc Sắc lễ hội Pôôn Pôông

Ở Thanh Hoá, vùng nào có người dân tộc Mường ở là ở đó có lễ hội Pôồn Pôông. Lễ hội có thể diễn ra từ sáng đến tối, từ tối đến sáng, cũng có khi kéo dài tới tận hai ngày ba đêm. Đã từng có một thời, lễ hội đặc sắc này bị mai một. Từ khi  tỉnh Thanh Hóa liên tục 2 năm tổ chức một lần Liên hoan văn hóa các dân tộc miền núi Thanh Hóa (vào năm 1987), đã làm sống lại lễ hội dễ làm say đắm lòng người này.

Ai đã từng đến với Lễ hội Pôồn Pôông của người Mường ở tỉnh Thanh Hóa cũng đều mê đắm những lời ca, điệu múa hòa trong tiếng cồng, tiếng chiêng giục giã, mời gọi, thôi thúc...

lehoi.info tổng hợp