Lễ hội Trường Yên tại Ninh Bình

Tương truyền, ngày mùng 10 tháng 3 là ngày vua Đinh lên ngôi Hoàng đế. Vì vậy ngày Hội chính là ngày mùng 10 tháng 3 gồm hai nghi lễ trang nghiêm đó là lễ rước nước và lễ tế. 

Vào giờ phút thiêng liêng trong ngày mùng 10 tháng 3, đoàn rước nước sẽ khởi hành từ đền vua Đinh Tiên Hoàng, đi đầu là cờ ngũ hành và cờ hành thuỷ (màu đen) đi giữa, sau  là đến đoàn múa rồng biểu hiện cho ý thức cầu nước và là biểu tượng vật thiêng (rồng vàng) từng cứu Đinh Tiên Hoàng thuở hàn vi; rồi tới phường bát âm đi hàng đôi, tiếp theo đến kiệu long đình do 4 chàng trai khiêng, trên có đặt một cái choé để đựng nước Thánh và đoàn rước tiến về phía sông Hoàng Long. 

Khi đoàn rước đến sông Hoàng Long và xuống thuyền. Đoàn rước có một thuyền rồng (thuyền chính) chèo ra giữa sông để làm lễ, sau đó thả đồ vàng mã và thả đồ lễ xuống sông để tạ ơn Hà Bá. Tiếp đó người chủ tế sẽ thả một chiếc vòng tròn vải đỏ xuống dòng sông, nước được múc từ trong vòng tròn này và đổ vào choé qua một lớp vải đỏ trên miệng. Nước trong vòng tròn vải đỏ là được lọc qua lớp vải sẽ càng tinh khiết hơn. Khi nước đã đầy choé, các thuyền tản ra và quay mũi về bến, riêng thuyền rước choé nước còn phải quay sang bên trái rồi mới trở lại bến cũ và tiếp tục cuộc rước nước về đền.

Lễ rước nước – nét đẹp văn hóa của Lễ hội truyền thống Trường Yên

Lễ tế được diễn ra vào ban đêm cùng lúc ở 2 đền vua Đinh và vua Lê. Bài văn tế được chia thành chín đoạn (cửu khúc). Sau khi chủ tế xướng xong một đoạn thì có hai người phường nhà trò (một nam - đàn; một nữ - hát) diễn giải lại nội dung đoạn văn tế bằng một điệu ca trù. Kết thúc lễ tế, những du khách hành hương trảy hội vào điện thờ ở hai đền dâng hương làm lễ và chiêm bái di tích. 

Những du khách trảy hội có thể tham dự các trò vui, các cuộc đấu như: vật, võ, đu bay, đua thuyền, bình thơ, hát chầu văn, thi thơ, trò kéo chữ, múa rồng, múa gậy, múa lân hoặc chơi cờ người... 

Thi đấu cờ người tại Lễ hội Trường Yên

Độc đáo nhất của hội Trường Yên đó là trò "Cờ lau tập trận", diễn lại sự tích quãng đời chăn trâu thuở nhỏ của Đinh Bộ Lĩnh trên vùng đất Trường Yên./.