Lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư tại Ninh Bình

Các thế hệ công dân của nước Đại Cồ Việt xưa và nước Việt Nam ngày nay về dự lễ hội Cố đô Hoa Lư cùng tiếp nối, khơi thêm dòng chảy của lịch sử cộng đồng dân tộc từ hàng nghìn năm trước với sứ mệnh: dựng nước, giữ nước, chấn hưng, phát triển và tự chủ.

Lễ hội Cố đô Hoa Lư đã được bắt đầu tổ chức ngay khi nhà Lý dời đô về Thăng Long – Và trên nền móng của cung điện Hoa Lư, hai ngôi đền thờ vua Đinh và vua Lê được tạo dựng. Để có được một hình thức lễ hội như hiện nay là cả một quá trình mà trong đó hoà quyện những sự kiện lịch sử và truyền thuyết dân gian. Hình thức của lễ hội gồm có: Lễ dâng hương, Lễ rước nước, Lễ rước lửa,  múa rồng lân, Tế nữ quan, Tập trận cờ lau, Kéo chữ, thổi cơm thi và những tiết mục biểu diễn, thi đấu quen thuộc đối với nhiều lễ hội truyền thống dân gian khác.

Hàng năm vào buổi sáng ngày khai hội thường diễn ra Lễ rước nước. Cuộc rước này được chuẩn bị khá kỹ lưỡng, công phu. Từ nhiều hôm trước ngày khai hội, người ta “trồng” một cây tre lớn cành lá xanh tốt ở sông Hoàng Long (gần cửa Đại Hoàng xưa). Trên ngọn tre có treo một dải phướn màu vàng, ghi lời chú. Nội dung những lời chú đại lược là Thần dân, con cháu trăm họ luôn nhớ ơn rồng vàng ở sông này đã cứu giúp vị Hoàng Đế nước Đại Việt – sau dựng nên cơ nghiệp nhà Đinh, dẹp được loạn sứ quân cát cứ, thu giang san về một mối; Cầu mong thần Sông giữ cho dòng nước mát hiền hoà, phù trợ cho dân nước Đại Việt tránh mọi điều ác dữ…

Lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư tại Ninh Bình. Ảnh 2

Giờ Thìn ngày khai hội, khi mặt trời sắp ló lên khỏi đỉnh Mã Yên Sơn, đoàn rước nước bắt đầu khởi hành từ đền Vua Đinh. Dẫn đầu là những người đi hàng đôi mang cờ ngũ sắc các loại. Kế tiếp là cả một phường trống và phường nhạc bát âm.

Tiếp đến là một kiệu bát cống lớn, trên kiệu có hương án, bên trong kiệu đặt một bình sứ, ngoài phủ vải điều do tám nam thanh niên khoẻ mạnh khiêng. Trang phục của họ giống như lính túc vệ nhà Đinh xưa, áo đỏ, vàng, cổ áo viền xanh, tay áo cộc, có thêu hoạ tiết lối cổ, đầu chít khăn đỏ, vàng theo lối “thủ rìu”.

Ngay sau kiệu rước này là các vị  đại biểu các cơ quan, quan khách, đoàn thể, địa phương. Rồi tiếp đến là những kiệu bát cống có tán, lọng song hành trên vai các trinh nữ, mang các lễ vật. Đi bên mỗi kiệu có một bô lão vận trang phục “thượng đẳng thần”. Lại có cả một vị trong trang phục hoàng đế – thiên tử đi rước nguồn nước quý để cuộc rước thêm ý nghĩa tối linh, tối thượng. Đoàn người đi sau chỉnh tề hình khối là các bô lão, những đội tế nữ quan của nhiều địa phương xa gần, đủ sắc màu, háo hức, nghiêm trang.

Đoàn rước ra đến bến sông Hoàng Long thì được đưa xuống thuyền nan trước tiên là hương án có đặt bình sứ, sau đó là rồng vàng, sư tử... Vị chủ tế trịnh trọng đọc bản sớ trình xin rước nước, bốn trinh nữ vận áo tân thời, đầu vấn khăn xếp nhẹ nhàng thanh thoát múc nước sông thiêng đổ vào bình sứ rồi đưa về đền Vua Đinh làm lễ dâng hương.

Vị chủ tế cùng các vị “quần thần” đốt tờ sớ trình rồi thả xuống dòng sông. Trống chiêng vang lên cấp tập. Sau đó đoàn rước lên bờ, trở về đền Vua Đinh theo thứ tự lúc khởi hành.

Lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư tại Ninh Bình. Ảnh 3

Hàng năm,cuộc rước nước truyền thống ở lễ hội Cố đô Hoa Lư biểu hiện mối liên hệ mật thiết, hữu cơ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của cả cộng đồng, bao hàm những yếu tố: linh khí núi sông, tâm thức dân gian về cội nguồn đất nước, dân tộc theo đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.

Đã ngót một nghìn năm, kể từ khi kinh đô Hoa Lư trở thành Cố đô, phong sương, hoài niệm, những âm thanh của trống hội Thăng Long vẫn luôn cộng hưởng, khoan nhặt, hùng tráng, cùng tiếng trống rước nước ở Hoa Lư để hướng về cội nguồn, thêm đậm đà bản sắc dân tộc.