Lễ hội vật cầu Kim Sơn tại Hải Phòng

Ngay từ buổi sáng ngày 30 tết, 3 giáp và nhân dân ở trong làng đã nô nức cùng nhau chuẩn bị làm cổng chào. Cổng chào sẽ được làm bằng tre quấn rơm và viết câu đối 'Kiến như đại tân, anh hùng trần lực, vật ngã giai xuân' (tạm dịch: Ngày gặp gỡ lớn, toàn sức vật cầu, quyết giành phần thắng). Buổi tối ngày 30 tết cả làng sẽ ra đình làng để tế thành hoàng làng.

Trong làng gồm có 24 dòng họ và được chia thành 3 giáp: Giáp Đượng, giáp Nam và giáp Bắc, mỗi một giáp có 8 dòng họ. Mỗi giáp sẽ phải chọn cho giáp mình 6 người trong đó có 1 ông sẽ làm tổng cờ mặc võ phục và đầu chít khăn, chân quấn xà cạp, tay cầm cờ đuôi nheo chỉ huy giành giật cầu và 5 đô vật. Đô vât phải là những người thanh niên khoẻ mạnh và chưa lập gia đình. Mỗi một giáp sẽ phải dựng 1 cổng chào để biểu tượng cho giáp của mình (giáp áo màu đỏ, giáp áo màu vàng, giáp áo màu xanh)

Quả cầu được làm bằng củ chuối hột nặng khoảng 20 kg, củ chuối hột phải già, phải lâu năm và phải do đích thân ông trưởng làng đi tìm, đào mang về đảm bảo vẫn còn tươi, nhẵn, trơn và có cỡ bằng cái thúng khảo (đường kính khoảng 30 - 40cm).Quả cầu được bọc giấy màu hồng điều có gắn hình tứ linh: Long, Ly, Qui, Phượng. Sau khi trang trí quả cầu xong thì được đặt trên mâm bồng trong kiệu để ở án thờ ở trong đình làng .

Sới vật cầu trên sân đình có hình con nhạn bằng cát màu đen. Lỗ cầu cái đào ở giữa sân chính hình rốn con nhạn và có đường kính khoảng 1 mét, sâu chừng khoảng 0,7m, ba góc sân thì có 3 lỗ cầu quân nhỏ hơn.

Buổi chiều ngày mùng 5 tết âm lịch, nhân dân và Ban tổ chức lễ hội sẽ tổ chức lễ tế Thành hoàng và tế quả cầu. Buổi sáng ngày mùng 6 tết, từ 7 giờ sáng, các già làng đã tổ chức làm lễ để rước cầu từ trong đình ra ngoài sân đình và ban lộc cho các giai vật cầu. Đúng giờ Thìn (đúng 10 giờ sáng) người ta sẽ rước kiệu ra đình. Đoàn rước cầu gồm có: kiệu rước ảnh Bác Hồ, đoàn cờ hội, bát âm, bát biểu, quả cầu biểu tượng, quả cầu vật, đoàn tế nam, tế nữ, tổ múa cờ, múa rồng, tổ trọng tài, sau đó mới là đến đoàn giai vật cầu.

Quả cầu sẽ được đặt vào lỗ cái. Sau một tiếng 'cắc' trống vang lên; cuộc vật được bắt đầu. Vào cuộc, giai cầu sẽ nhảy xuống lỗ cầu cái tung lên, quả cầu tròn nhẵn lại rắn nặng khó bấu khiến cho các đội tranh giành đến là hào hứng. Có lúc cầu được cả 30 chục cánh tay dâng lên trên cao, khi thì lại lăn lông lốc kéo cả 15 giai cầu đổ xuống đất. Cả chục chàng trai lăn xả vào quả cầu để tranh giành, mong đưa cầu về được sân nhà. Nắng xuân hanh vàng. Mưa xuân lất phất. Quả cầu trơn đẫm nước, đẫm nhựa và tắm trong bùn. Còn những chàng trai thì nhễ nhại mồ hôi, cơ bắp nổi lên cuồn cuộn. Tất cả đều chìm trong tiếng trống thúc, tiếng người hò reo không ngớt...

Các giai vật tranh cầu.

Thi vật gồm có 3 hiệp, mỗi hiệp kéo dài 3 phút. Khi giáp nào giành được chiến thắng (đưa được nhiều số lần quả cầu về sân mình nhất), tiếng hò reo sẽ lại vang dậy như sấm. Kết hội, quả cầu sẽ được ném xuống hồ bán nguyệt ở trước cửa đình. Những người dự hội thường ào xuống tranh giành lấy một miếng về ăn để lấy 'phước' của thần làng.

Vật cầu Kim Sơn quả là một lễ hội rất đặc sắc, mỗi năm lễ hội vạt cầu lôi cuốn hàng ngàn du khách vào cuộc vui ồn ã và bất tận.