Lễ hội rước lợn Ông Bồ tại Hải Phòng

Cứ đến ngày mồng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm người dân Kỳ Sơn lại tưng bừng mở hội Rước lợn Ông Bồ. Đây là một này không chỉ là một bình thường của những người nông dân mà còn mang thái địa phương vói ước nguyện mong cho quốc thái dân an, vạn vật sinh sôi nảy nở, mùa màng bội thu. 

Lợn Ông bồ là những con lợn được chăm sóc đặc biệt để phục vụ cho lễ tế

Theo các bậc cao niên của làng Kỳ Sơn thì ông Bồ" không phải để chỉ một tên cụ thể nào đó, mà là có nghĩa tượng trưng cho sự  to lớn. Về tham dự lễ hội Rước lợn ông bồ, khách xem hội cũng như nhân dân trong vùng đều thấy cách giải thích tên lễ hội như trên là có lý, bởi vì con lợn được rước trong lễ hội rất to, mặc dù nó đã được mổ thịt và cạo lông rất sạch sẽ.

Nhiều bô lão trong làng cho biết, từ xa xưa các giáp của làng Kỳ Sơn rất khuyến khích việc người dân nuôi lợn giỏi, nhất là để chuẩn bị lợn cho lễ hội của làng. Thời ấy, làng quy định nếu gia đình nào sinh được con trai thì phải gánh tế đám, tức là gia đình ấy có nhiệm vụ nuôi một con lợn to  để phụ vụ cho lễ tế đám. Số lợn được nuôi nhiều hay ít là tùy thuộc vào các giáp tự quyết định và làng đều treo giải là một cái thủ lợn, tùy thuộc vào trọng lượng của lợn. Sau khi được nuôi trong một cái chuồng sạch sẽ, cứ đến ngày mồng 9 tháng Giêng thì chủ lợn sẽ mở cửa chuồng ra để bà con dân làng được biết. Lợn sau khi được mổ thịt xong mới đặt lên cân để ghi điểm, lợn của ai ai nặng cân nhất thì người nuôi lợn ấy sẽ nhận được giải là cái thủ lợn... Lợn được mang vào tế đám sẽ tính theo trọng lượng móc hàm. Song song với việc mổ lợn, các giáp sẽ giã bánh dày.Vì vậy, vào lễ rước, làng Kỳ Sơn sẽ có đủ các lễ là lợn to và bánh dày, ai cũng hoan hỉ vì đóng góp công sức mình ở trong đó.

Mọi nghi lễ tế Rước lợn "ông Bồ" của làng Kỳ Sơn được cử hành tại đình của làng. Lợn được làm sạch sẽ rồi mới đặt trên mâm sao cho xoãi cả bốn chân ra, có giấy hồng điều để trang trí ở trên thân. Mâm bánh dày xếp làm sao cho trông đẹp mắt, còn có mâm ngũ quả với nhiều màu sắc. Tất cả đều được đặt lên kiệu rước, rước đi trong đội âm nhạc và tiếng trống hội làng.Toàn bộ lễ rước diễn ra dưới sự điều hành của các vị bô lão và người dân trong làng.

Các vị cao niên trong làng đang tiến hành làm lễ

Lễ  hội Rước lợn "ông Bồ" được lập từ rất lâu nhưng đã qua một thời gian gián đoạn, cho tới năm 1997 mới được khôi phục hoàn toàn. So với lễ hội trước đây, dân làng Kỳ Sơn không còn treo giải nuôi lợn, nhưng về cơ bản vẫn đảm bảo các quy trình của lễ hội xưa như chọn một gia đình nào đó để nuôi lợn giống tốt để khi vào ngày lễ hội là có lợn "ông Bồ" vừa nặng cân, vừa nhiều thịt, trông cũng đẹp mắt. Và lễ hội ngày nay cũng không thể thiếu bánh dày va mâm ngũ quả. Phần tế là do cụ Phạm Văn Mão và các đại diện trong làng cùng cử hành. Đội tế của người lớn (bồi tế) gồm những người có họ Vũ. Bên cạnh đó còn có 5 em thiếu niên nam là học giỏi, và khỏe mạnh tham gia.

Lễ rước lợn Ông bồ

Trong khói hương nghi ngút ở nơi cửa đình, các em được nghe bài văn tế của các cụ, trong không khí trang nghiêm của nghi lễ dân gian, các em sẽ thấm thía hơn ý nghĩa của một lễ hội quê nhà. Đó là sự kế thừa tinh thần của sự yêu lao động, một lòng muốn tạo nên sự no ấm cho mảnh đất quê hương mình. Sau khi rước lợn xong, dân làng sẽ được "thụ lộc "thịt lợn, hoa quả và bánh dày. Các hộ chăn nuôi giỏi đều được biểu dương và được khen thưởng. Dân làng ai ai cũng phấn khởi.

Từ một con vật nuôi bình thường, ở một thời khắc nào đó nó lại được gắn liền với một nghi thức rất trang nghiêm của một lễ hội (mở 3 năm một lần như hiện nay), con lợn ở Kỳ Sơn đã trở nên linh thiêng và mang nhiều yếu tố tâm linh, tạo nên sự độc đáo trong lễ hội làng.