Lễ kỳ yên đình Phú Nhuận tại TP Hồ Chí Minh

Hiện nay, còn rất nhiều ý kiến khác nhau, về thời gian thành lập đình Phú Nhuận, nhưng ý kiến mà được nhiều người ủng hộ nhất, là đình được xây dựng vào đầu thế  kỷ 19. Qua những tài liệu Hán Nôm ở trong đình cho thấy, mốc thời gian sớm nhất, mà đình được ghi chép  bằng văn tự là sắc phong của vua Tự Đức ban cho vào năm 1852. Đó là văn bản cổ xưa nhất, xác định danh tánh ngôi đình, chính vì vậy, nên nhiều người đã lấy mốc xây dựng đình là năm 1852, bởi họ chưa tìm thấy một bằng chứng nào chắc chắn hơn.

Đặc săc lễ kỳ yên đình Phú Nhuận

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến khác cho rằng: Đình Phú Nhuận được tái thiết vào năm 1852, nghĩa là đình đã có từ thời trước đó. Theo di tích còn lại hiện nay, là một cây đòn võng trên nóc đình có khắc chữ Hán " Tự Đức ngũ niên ", nghĩa là năm Tự Đức thứ năm - tức là năm 1852. Đình được tái thiết, vì lúc đầu, đình nằm ở vị trí khác, bên bờ một con kinh đào (đã lấp) và bên cạnh chùa Cây Sai (chùa Phú Thạnh) trên con đường Huỳnh Văn Bánh hiện nay. Vào khoảng giữa thế kỷ 19, dân cư bắt đầu quy tụ về vùng Phú Nhuận, phần lớn, họ thuộc những gia đình binh sĩ vào đóng ở trấn Phiên An, hoặc di dân từ "đàng Ngoài" vào. Ông Lê Tự Tài, quê ở Bắc Bộ vào Gia Định rất sớm, có công huy động dân khẩn hoang và lập ấp ở quanh vùng cầu Kiệu. Ông Tài, từng là thôn trưởng của thôn Phú Nhuận và trở thành Xã trưởng, khi Phú Nhuận đổi thành xã, do đó, người ta cũng quen gọi ông là xã Tài. Nhận thấy đình Phú Nhuận, trước kia nằm ở vị trí vùng trũng và gần rạch Thị Nghè, thường xuyên bị lầy lội vào mùa mưa nên xã Tài hiến cho làng Phú Nhuận hai mẫu đất ở trên gò Kim Qui, để dời đình về vị trí hiện nay.

Theo những tài liệu hiện có ở đình, vào năm 1852 khi mới tái thiết, đình Phú Nhuận, do hội tề làng Phú Nhuận quản trị, kinh phí xây dựng thì do quỹ làng xuất ra và một phần là do dân làng tự ngyện đóng góp.

Quang cảnh lễ kỳ yên đình Phú Nhuận

Lễ Kỳ yên được bắt đầu bằng nghi thức tụng kinh cầu an của Phật giáo, tiếp theo là phần múa lân và phần biểu diễn võ thuật cổ truyền, các nghi thức tế thần và tế tiền hiền, hậu hiền. Buổi tối còn có phần xây chầu, đại bội và hát bội. Ngày thứ hai và ngày thứ ba có nghi thức tế nam quan, nữ quan theo truyền thống Bắc bộ. Chấm dứt lễ hội là nghi thức tôn vương và hồi chầu theo truyền thống của các đình Nam bộ./.