Lễ Hội Cầu Ngư ở Thái Dương Hạ tại Thừa Thiên Huế

Lễ Hội Cầu Ngư là hội của những người dân làng Thai Dương Hạ xã Hương Hải làng Thai Dương Hạ, thị trấn Thuận An, Phú Vang, Thừa Thiên Huế. Hội thường được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch để tưởng nhớ đến vị thành hoàng của làng là Trương Quý Công biệt danh của Trương Thiều, người gốc ở miền Bắc, đã có công bày cho dân buôn bán ghe mành và nghề đánh cá.

Nghi thức khai hội Cầu Ngư ở Thái Dương Hạ

Từ buổi chiều hôm trước ngày khai mạc, 2 giáp Thượng và Hạ đã bắt đầu cúng đế. Đến đêm khuya, 1 buổi tế "cầu an, cầu ngư" lại được cử hành. Một vị cao tuổi ở trong làng thông thạo nghi lễ sẽ đọc bản văn tế. Tất cả các chủ thuyền phải ăn mặc chỉnh tề áo dài đen, quần trắng và đầu chít khăn đỏ lần lượt vào làm lễ. Phía nữ giới có một người đại diện.

Nghi lễ rước thuyền đánh cá đã tại hội Cầu Ngư ở Thái Dương Hạ

Hội này có lệ đặc biệt là cứ 3 năm tổ chức một lần các trò diễn tả những sinh hoạt nghề biển. Ở tại sân đình người ta làm "trò bủa lưới", diễn tả cách bủa lưới trên bờ. Ở mặt phía trước của đình cách khoảng 100m có trình diễn trò "quệu, giạ xúc ruốc", diễn tả cảnh dùng lưới đan trên 2 thanh tre chéo trước mũi thuyền đi xúc. Vào lễ, 1 ông chấp lệnh sau khi van vái cho dân làng được khỏe mạnh và làm ăn thịnh vượng, cầm khăn đỏ lót dùi trống đánh 3 hồi khai mạc buổi lễ. Ngoài sân đình, sẽ có 1 vị cao tuổi mặc lễ phục tiến vào, đi kèm có 2 chủ thuyền đầu bịt khăn đỏ, trang phục theo nghề nghiệp cùng vào lễ, nhưng 2 vị này vái lạy lung tung khắp mọi phía, làm đủ mọi điệu bộ khôi hài cốt để gây tiếng cười. Một hồi trống lệnh gióng lên, những vị hành lễ đứng về 1 phía. Trên bàn thờ tổ, 1 vị cao niên tung tiền và phẩm vật cúng xuống dưới sân đình cho các em tranh nhau vào nhặt. Cùng lúc đó, đám chủ thuyền khiêng 1 cái ghe mành cốt bằng tre, đan chắc chắn, phết giấy đỏ ở trên có 1 người ngồi, tiến vào phía sân đình chạy quanh đám trẻ. Lưới trên truyền được bủa vã vây lấy đám trẻ thành một vòng tròn, càng lúc càng bị thu hẹp, thuyền được khiêng chạy vòng tròn trong tiếng pháo nổ tưng bừng. Giai đoạn "bủa lưới nậu lưới" tiếp diễn rất sôi nổi. Những đứa trẻ tượng trưng cho đàn cá đang ăn mồi cố tìm cách để thoát ra khỏi lưới. Các chủ thuyền người thì hụ "cá", người thì ngoắc "cá" cố hết sức mình để giữ không cho "cá" thoát lưới. Khi vòng tròn đã được thu nhỏ lại, các chủ thuyền sẽ vào bắt một vài "con cá" để đem lên bàn cúng Thành Hoàng. Sau khi lễ xong, một số "cá" được gánh trong trạc đưa ra bờ biển để rửa nước muối, một số cá sẽ được đem bán. Những người mua "cá" (trước kia là do nam giới hóa trang mặc áo hai lớp, trong đỏ, ngoài lục và đeo bông tai) đến trả giá và mặc cả ồn ào giống như buổi bán cá thực sự. Đó là một nghi lễ làm trò ruỗi bộ (bán cá ở trên đường). Các chủ thuyền sau khi "bán cá" xong sẽ kéo nhau vào một địa điểm (có thể là sân chùa hoặc cũng có thể là trước một miếu thờ cạnh đình) để "chia tiền cá". Họ cũng bàn tán ồn ào. "Chia tiền bán cá " xong kể như lễ tất. Tất cả mọi người tụ tập ở bờ phá để xem để xem đua trải.

Tục lệ bủa lưới trên bờ độc đáo

Trò diễn "làm trò bủa lưới" là 1 hình thức "hèm" để tưởng nhớ đến sự nghiệp của vị Thành Hoàng của làng. Vì thế có thể cho đây là một trò diễn trình nghề mang đậm tính chất lễ nghi.