Lễ hội đền Giá tại Thái Nguyên

Lễ hội đền Giá được tổ chức mỗi năm 2 lần. Lễ hội chính được tổ chức vào ngày mùng 5 và ngày mùng 6 tháng Giêng Âm lịch. Trong lễ chính, người dân địa phương có tục rước cành “dò” được làm bằng tre tươi, bào mỏng thành tua, nhuộm màu vàng, màu đỏ tượng trưng cho "roi sắt” của Thánh Gióng, sau đó là rước các lễ vật từ các làng, các xã đến làm lễ tại đền. Ngoài ra, còn tổ chức những trò chơi dân gian như: kéo co, chọi gà, đấu vật, thi cờ tướng, hát trống quân…Lễ hội lần thứ 2 thì được tổ chức vào ngày mùng 9 tháng 4 âm lịch. Những năm gần đây, mỗi năm khi vào dịp lễ hội, các đơn vị của huyện uỷ, UBND đều về Đền để thắp hương ghi nhớ công ơn của những người đã có công giúp nước.

Đặc sắc lễ hội đền Giá tại Thái Nguyên

Tương truyền, vào thời Hùng Vương thứ 6, nước ta bị giặc Ân xâm lược. Cậu bé ở làng Phù Đổng bỗng lớn vụt dậy và cầm quân đi đánh giặc. Một lần, khi đang đuổi giặc qua vùng đất thuộc địa phận huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên, thì trời tối, rừng cây rậm rạp, không rõ lối đi mà cánh quân của Phù Đổng cũng đã thấm mệt. Lúc đó, có một người dân địa phương đi đến, chỉ đường rồi cùng với đoàn quân đi đánh giặc. Giặc tan, đất nước trở lại thanh bình và nhà vua phong cho chàng trai làng Phù Đổng là Phù đổng Thiên Vương (nhân dân vẫn gọi là Thánh Gióng), người dân địa phương có công giúp Phù Đổng đánh giặc được phong là “Mạnh Điền Quốc Vương” và cho người dân địa phương được thờ cúng. Từ đó, nhân dân địa phương dựng lên một ngôi miếu nhỏ làm bằng gỗ và lợp mái tranh để thờ cúng.

Sang đến thời Lê, khi nền văn hoá dân tộc bước vào giai đoạn phát triển rực rỡ, thì đền Giá được xây dựng với quy mô to, đẹp hơn. Trải qua thăng trầm lịch sử, đền Giá đã được sửa chữa rất nhiều lần, nhưng vẫn còn lưu giữ được kiến trúc ban đầu. Ngôi đền không chỉ là nơi người dân địa phương cũng như du khách thập phương thể hiện đời sống tâm linh mà nó còn thể hiện được những tinh hoa trong kiến trúc của dân tộc. Khu đền có 2 toà nhà: Nhà tiền tế ở phía trước rộng 5 gian và hậu cung rộng 3 gian đều có các phần kiến trúc bằng gỗ chạm trổ tinh vi và phong phú với các kiến trúc cuối Lê đầu Nguyễn. Phần tường xây ở hậu cung, đốc nhà…có đắp nổi các hình hoa lá và long, li, quy, phượng.

Người dân tham gia thi kéo co tại lễ hội đền Giá

Đền Giá còn chính là nơi diễn ra một sự kiện lịch sử trọng đại của huyện Phổ Yên. Ngày 22 tháng 8 năm 1945, tại ngôi đền này đã diễn ra hội nghị cán bộ chủ chốt để thành lập nên chính quyền cách mạng lâm thời đầu tiên của huyện, góp phần vào công cuộc tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám năm 1945 của tỉnh Thái Nguyên. Với giá trị kiến trúc và ý nghĩa lịch sử như vậy đền Giá đã được xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật./.