Lễ hội đền Hai Bà Trưng tại Hà Nội

Tương truyền sau khi  tử tiết ở  đã hóa thành tượng đá, trôi đến  thì rẽ nước nhô lên. Nhân dân xã Đồng Nhân đưa về lập đền thờ.

Lễ rước kiệu đền Hai Bà Trưng

Hàng năm, khu di tích đền Hai Bà Trưng Mê Linh mở hội từ ngày mồng 6 đến ngày mồng 10 tháng Giêng âm lịch (là ngày Hai Bà tế cờ khởi nghĩa). Chính hội là ngày mồng 6. Lễ hội được tổ chức theo nghi thức nhà nước và truyền thống địa phương gồm: Dâng hương, mít tinh kỷ niệm ngày Hai Bà Trưng tế cờ khởi nghĩa và tế lễ theo nghi thức truyền thống cổ truyền. 

Đặc biệt cứ 5 năm một lần, vào dịp lễ hội (với những năm có số cuối là 0 và 5),  Mê Linh tổ chức rước kiệu Hai Bà Trưng, kiệu Thành hoàng làng Hạ Lôi và kiệu Thánh Cốt Tung, một danh tướng của Hùng Duệ Vương được thờ tại làng Hạ Lôi. Lễ rước kiệu ở lễ hội đền Hai Bà Trưng Mê Linh có nét đặc trưng riêng:

Sáng mồng 4 tháng Giêng âm lịch, sau khi làm lễ “Tế trình”, đoàn rước hai cỗ kiệu của Hai Bà Trưng đi từ đền về đình làng (đình Hạ Lôi). Đi hộ giá Hai Bà có các đội nghi trương gồm: cờ lệnh, đội cờ ngũ hành, đội cờ tứ linh, đội cờ thần tàn lọng, đội gươm trường bát bửu, đội nữ binh hộ giá, hai voi trắng, ngựa hồng, ngựa bạch…cùng các đội múa xênh tiền, đội múa lân vừa đi vừa múa trong tiếng nhạc lễ cung đình của dàn nhạc bát âm, hòa quyện trong tiếng trống, tiếng chiêng, rộn rã, linh thiêng.

Lễ tế cờ và lễ rước kiệu theo nghi thức truyền thống

Từ trong sân đền, kiệu Bà Trưng Trắc đi trước, nhưng khi ra khỏi cổng đền, kiệu Bà Trưng Trắc dừng lại bên phải đường để kiệu bà Trưng Nhị đi trước (với ý nghĩa: Nội gia tỷ muội, ngoại quốc quân thần). 

Sau khi đoàn rước kiệu đã tề tựu theo thứ tự tại sân đình làng, ảnh Hai Bà Trưng, bài vị của bốn vị Thành hoàng làng và bài vị Thánh Cốt Tung được rước đặt trên nhang án trong đình làng. Sau đó, dân làng tổ chức tế lễ tại đình làng từ chiều ngày mồng 4 đến hết ngày mồng 5 tháng giêng với ý nghĩa là để chào đón Hai Bà Trưng về thăm quê hương.

Sáng ngày mồng 6 tháng Giêng, đoàn rước kiệu lại rước bốn cỗ kiệu từ đình làng về đền Hai Bà Trưng. Trong quá trình rước kiệu, nhiều lần đội hình rước kiệu dừng lại, thực hiện động tác đổi vai nâng kiệu qua đầu cả bốn cỗ kiệu ba lần nối tiếp nối nhau, nên nhìn tổng thể sẽ thấy hình ảnh các cỗ kiệu nhấp nhô giữa đội hình cờ súy, tựa như thân hình một con rồng đang uốn lượn, hòa quyện trong tiếng trống tiếng chiêng của dàn nhạc bát âm cung đình rộn rã và uy linh. Việc “giao kiệu” trong lễ rước kiệu là một nghi thức độc đáo, đặc sắc chỉ có riêng tại lễ hội đền thờ Hai Bà Trưng ở làng Hạ Lôi, xã Mê Linh.

Khi đội hình rước bốn cỗ kiệu về hội tụ tại sân nghi lễ của đền, Ban tổ chức lễ hội cử hành lễ mít tinh kỷ niệm Hai Bà tế cờ khởi nghĩa theo nghi thức Nhà nước. Sau đó, các vị Đại biểu cùng toàn thể nhân dân và khách thập phương vào dâng hương tưởng niệm Hai Bà Trưng.

Sau lễ mít tinh và dâng hương tại sân thượng là lễ tế cộng đồng theo nghi lễ cổ truyền của nhân dân bốn địa phương có đền thờ Hai Bà Trưng là: xã Mê Linh, phường Đồng Nhân, xã Hát Môn (Hà Nội) và xã Phụng Công (Hưng Yên). 

Lễ rước voi tại đền Hai Bà Trưng

Có 5 tuần tế, xen giữa các tuần tế là tấu nhạc ca của đội chúc hỗ gồm 12 thiếu nữ thanh tân và múa của đội múa sênh tiền gồm 18 thiếu nữ trong bộ áo trang phục cổ truyền. Điệu nhạc lễ cung đình của dàn nhạc bát âm, khiến cho không khí của buổi tế Vua Trưng Thánh Vương tăng phần hào khí, thành kính và trang nghiêm.

Song hành với việc tế lễ dâng hương (phần lễ) ở trong đền, bên ngoài khu vui chơi  (phần hội) cũng diễn ra nhiều trò chơi dân gian như: đấu vật, cờ tướng, đu tiên, bịt mắt bắt dê, chọi gà,.. Ngoài ra còn có cả những làn điệu quan họ của các liền anh liền chị của dân Mê Linh hát mời chào du khách.

Để phục vụ du khách về dự lễ hội còn có hàng trăm gian hàng trưng bày và bán đồ lưu niệm, các mặt hàng ẩm thực và dịch vụ ăn uống.

Lễ hội đền Hai Bà Trưng Mê Linh vốn có sức sống mãnh liệt, đã gợi lên âm hưởng của quá khứ, làm nên phong cách con người nơi đây, như một sự giáo dục truyền thống, biểu thị lòng sùng kính của quê hương đối với Hai Bà.

Du khách về với Mê Linh là về với quê Hương Hai Bà Trưng – một vùng quê huyền thoại của kinh đô xưa, mang đậm nét truyền thống lịch sử văn hoá với những người dân cần cù sáng tạo hăng say trên những cánh đồng hoa khởi sắc, tạo nên một vùng hoa Mê Linh nổi tiếng cung cấp hoa tới các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chi Minh và các tỉnh, thành trong cả nước./.