Hội làng Canh Hoạch tại Hà Nội

Canh Hoạch là vùng đất có truyền thống hiếu học và khoa bảng, nơi sinh của hai trạng nguyên thời phong kiến là Nguyễn Đức Lượng (làm quan tới Lễ bộ Tả thị lang, sau khi mất được phong Thượng thư), Nguyễn Thiến (học trò Nguyễn Đức Lượng, đỗ trạng nguyên trước Nguyễn Bỉnh Khiêm một khoa). Nhắc tới vùng đất địa linh nhân kiệt Canh Hoạch không thể không nhắc tới Nguyễn Quyện vốn là tướng giỏi thời nhà Mạc.

Lễ hội làng Canh Hoạch có liên quan mất thiết với trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng và thường quốc công Nguyễn Quyện. Hội làng được tổ chức tại đình Canh Hoạch. Đình Canh Hoạch thờ 3 vị thần là Trình Lý, Cao hàn (tướng quân đời vua Hùng Vương thứ 18, đem quân tới Canh Hoạch thấy thế đất đẹp lập đồn lũy đóng quân) và Trần Uất (con trai thứ 2 của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn).

Ngày 11/3, dân làng Canh Hoạch tổ chức rước 3 cỗ kiệu Thành hoàng, kiệu Đức Thánh Cả Trình Lý đi trước, kế tiếp tới kiệu Đức Thánh Hai Cao Hàn rồi tới kiệu Đức Thánh Ba Trần Uất. Lễ rước thực hiện từ đình xuống cổng Dinh, vào đìnốnắc rước sắc các vị thành hoàng. Sau đó, dân làng Canh Hoạch dùng kiệu đốn xuống rước bát hương trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng từ nhà thờ trạng nguyên họ Nguyễn, rước bát nhang Thường quốc công Nguyễn Quyện ở đình Sắc về đình Đụn. Các cỗ kiệu được đặt ngay ngắn trong sân đình, bô lão trong làng lần lượt rước 3 long ngai bài vị các Thánh và bát nhang quan Trạng, quan Võ đặt lên hương án trong hậu cung đình để người dân và du khách vào lễ Thánh.

Ngày 12/3 âm lịch là chính hội, dân làng dâng lễ mặn gồm đầu lợn và ván xôi đầy.

Ngày 13/3 âm lịch, các xóm làng Canh Hoạch ra đình lễ tạ, lễ vật chỉ là đồ chay và tổ chức nhiều trò chơi dân gian. Buổi chiều, sau tuần tế tiễn thì dân làng tổ chức rước kiệu bát nhang quan Trạng và quan Võ về yên vị, gọi là rước hoàn cung Thánh giá. Dân gian truyền miệng câu "mười một rước ra, mười ba rước về".

Hội làng Canh Hoạch là lễ hội lớn trong vùng, là nét văn hóa đặc sắc. Việc dân làng Canh Hoạch rước trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng và Thường quốc công Nguyễn Quyện thể hiện tinh thần hiếu học và thượng võ của dân làng.