Hội đền Đông Bộ Đầu tại Hà Nội

Đền Đông Bộ Đầu là ngôi đền cổ nổi tiếng nhất vùng. Sử quan triều Nguyễn soạn sách "Đại Nam nhất thống chí" xếp đình Đông Bộ Đầu là một trong 36 đền miếu cổ nhất tỉnh Hà Tây cũ. Theo truyền thuyết từ thời Hùng Vương, sông Hồng xuất hiện nhiều thuồng luồng lớn chuyên ăn thịt người. Một ngày nọ, có một người mẹ ra bến đò Giấp gánh nước thì bị 2 con thuồng luồng cuốn bà ra giữa sông. Người mẹ thoảng thốt kêu cứu nhưng không thấy một bóng người, bà bị con thuồng luồng cái nuốt dần vào bụng. Người mẹ ấy ngẩng mặt lên trời than rằng: "Trời ơi... người ta sinh con mong cậy nhờ còn tôi có con mà cũng như không". Lời than của bà thấu tận trời xanh. Người con từ mây cao sà xuống cứu mẹ nhưng không kịp. Thuồng luồng đã nuốt bà vào bụng. Chàng căm giận đứng choai chân hai bên bờ sông, lưng gập xuống khoắng nước từ ngã ba Bạch Hạc đến ngã ba Tuần Vường. Vợ chồng thuồng luồng thấy có bàn tay khổng lồ cào quét ở lòng sông, sóng lớn dữ dội thì lẩn lách tìm chỗ trốn. Chàng trai kịp thời tóm được, vuốt ngược bụng thuồng luồng lấy xác mẹ. Sau đó, chàng trai dìm xác hai con thuồng luồng xuống bùn đen. Sau đó, chàng trai táng mẹ vào lòng bàn tay rồi bay về trời. Kể từ đó, không còn thuồng luồng ăn thịt người ở đây nữa.

Bên bờ sông làng Giấp còn lưu lại ba vết chân của chàng trai. Người dân lập đền và miếu thờ tại đây. Làng Giấp có tên là xã Bộ Đầu (có nghĩa là bước chân). Chàng trai hóa thần có tên là Huyền Thiên đại thánh Thiên Vương.

Hàng năm, ngày 19/9 âm lịch, sau kỳ lũ cuối cùng dân làng mở hội tế thần, tương truyền đây là ngày hóa của đức Thiên Vương.

Ngày 6/2/1979, đền Đông Bộ Đầu được Ủy ban Nhân dân tỉnh xếp hạng di tích lịch sử. Hội đền Đông Bộ Đầu được mở lại từ đó, làng đặt lễ chính hội vào mùa xuân, ngày sinh của đức Thiên Vương.

Hội đền Đông Bộ Đầu duy trì được văn hóa đặc sắc múa gậy. Hầu hết trai đinh trong làng đều tham gia múa gây. Gậy múa được làm từ đoạn tre dài 2,5-2,8m, được trang trí đẹp mắt Các bài múa cơ bản:  Múa vớt (bước lên ba bước, lui ba bước, tay gậy đưa hớt trước mặt), Múa ráo đất (tay cầm gậy giơ phía trước rồi đưa vào nách quay người lại sau), Múa vắt khăn (đưa gậy xuống ba lần rồi chuyển gậy ra sau gáy, vào thế đưa gậy ra đỡ)... Du khách tham dự hội đền Đông Bộ Đầu  sẽ được tận hưởng không khí lễ hội độc đáo của người dân nơi đây.