Lễ hội Miếu Ông Bổn của người Hoa tại Bình Dương

Lễ hội miếu Ông là lễ hội gắn liền với cuộc sống những người làm nghề lò chén, họ thường coi trọng nơi nhập cư, họ xây chùa và lấy tên vị thần đất (Ông Bổn) nói chung để thờ các vị thánh nhân đã phù hộ cho nghề nghiệp của họ.

Đối với bộ phận người Hoa đang sinh sống tại Việt Nam, Ông Bổn mang ý nghĩa là “Ông tổ”, “Bổn” mang ý nghĩa là gốc. Ông Bổn chỉ là một biểu tượng chứ không phải là người cụ thể nào đó. Đa số người Hoa đều có quan niệm rằng “Ông Bổn” chính là “Phước Đức Chánh Thần”. Tuy nhiên mỗi nhóm người Hoa lại có những quan niệm và tín ngưỡng khác nhau về Ông Bổn. Người Hoa gốc Phúc Kiến vốn cư trú ở Chợ Lớn đã được cụ thể hóa là Châu Đạt Quan - là một vị quan thời Nguyên. Người Hoa gốc Triều Châu, Hải Nam ở khu vực miền Tây Nam bộ lại cụ thể hóa ông Tam Bảo Thái Giám Trịnh Hòa - Một người đời Minh. Người Triều Châu cư trú ở Hội An lại cụ thể hóa ông Phục Ba Tướng quân Mã Viện. Người Quảng Đông sống ở Chợ Lớn lại cho Ông Bổn của họ là ông Thần Thổ Địa… tuy nhiên những người Hoa họ Vương gốc Phúc Kiến đang sinh sống tại Bình Dương lại cho rằng Ông Bổn là Huyền Thiên Thượng Đế, còn họ Lý (gốc Triều Châu) lại cho Ông Bổn chính là Ông tổ họ Lý.

Huyền Thiên Thượng Đế được coi là một vị thần do Thượng Đế phân thân, còn được gọi là Chơn Võ (Chân Vũ). Trấn Vũ là một vị thần ở núi Võ Đang. Bên cạnh việc thờ Huyền Thiên Thượng Đế, người Hoa họ Vương còn thờ Na Tra Thái Tử, Quan Âm Bồ Tát, Nam Triều Đại Đế.

Cổng Miếu Ông Bổn tại Bình Dương

Họ Vương thì tôn thờ các vị thần kể trên, trong khi đó họ Lý sinh sống tại Bình Dương lại thờ Ông Bổn, được cho là thủy tổ của các họ: Quách, Tiêu , Lực, Chu, Triệu, Châu và Lý. Đây cũng chính là biểu tượng của người dân nghề. Họ cũng thờ phụng Phước Đức Chánh thần mà họ cho đó là Ông Địa, tức là thần đất đang đai ở địa phương. Có thể kể một số cung điện thờ Ông Bổn của dòng họ Vương tại Bình Dương như: Thủ Dầu Một (xây dựng vào năm 1885), Phước Võ điện thuộc phường Chánh Nghĩa, Ngọc Hư Cung ở thị trấn Lái Thiêu (xây dựng vào khoảng năm1971), Phước Thọ Đường ở xã Hưng Định, Thuận An; Phước Nghĩa Đường tại Tân Phước Khánh, Tân Uyên.

Họ Lý thờ phụng Ông Bổn tại một ngôi miếu có tên Phước An Miếu thuộc Chánh Nghĩa, Thủ Dầu Một, được xây dựng vào năm 1980. Miếu này do họ Lý lập nên, ngoài việc thờ  phụng Ông tổ của bảy họ như trên, còn có từ đường họ Lý, nên được gọi là Lý Thị Gia Miễu.

Cũng tương tự các đền Miếu của người Việt, các miếu thờ Ông Bổn cũng tích hợp thờ đa thần như Bao Công đời Tống, Trương Thiên Sư (Trương Đạo Lăng) đời Hán, Cảnh Chủ Tôn Vương, Cửu Thiên Huyền Nữ, Linh Từ Tôn Vương….

Lễ hội các đền miếu thờ Ông Bổn của tỉnh Bình Dương mang ý nghĩa cúng tổ nghề gốm, tập trung chủ yếu là người Hoa ở địa phương và nhiều nơi khác trong toàn quốc. Lễ hội này của người Hoa tại Bình Dương vẫn giữ được tính chất tín ngưỡng phúc thần, bảo hộ cho người dân và giúp công việc làm ăn của cộng đồng người Hoa ở Bình Dương được tốt hơn.

Theo tín ngưỡng của người Hoa, các vị thần Quan Âm Bồ Tát, Huyền Thiên Thượng Đế,  Nam Triều Đại Đế và Na Tra Thái Tử vốn không được người dân thờ cố định tại một địa phương nào đó mà phải luân phiên ở các miếu thờ ở Búng, Thủ Dầu Một, Tân Phước Khánh, Lái Thiêu rước về thờ trong một năm và lễ hội sẽ được tổ chức vào ngày 25 tháng Hai âm lịch. Và như vậy, theo tục lệ phải 4 năm mới mở hội một lần.

Khách thập phương về dâng hương tại Lễ hội Miếu Ông Bổn

Chương trình lễ hội có các nghi thức cúng tế theo Đạo giáo được các thầy pháp chuyên nghiệp cử hành. Kế đó sẽ là lễ rước kiệu của các vị thần, đoàn rước kiệu sẽ đi diễu hàng chục cây số trong suốt cả đêm, đi bao quanh khu vực có dân cư, không khí đám rước hết sức tưng bừng, náo nhiệt và rất hoành tráng. Trong lễ hội còn có múa lân sư rồng, hát Hồ Quảng, múa cù, đặc biệt là điệu múa hẩu luôn thu hút được sự quan tâm của đông đảo người xem.

Có thể nói lễ hội miếu Ông Bổn tại tỉnh Bình Dương tuy là một Lễ hội mang những nét đặc trưng của một dòng họ, một bang, một nghề nghiệp nhưng  nó cũng đã thu hút được một lượng lớn người Hoa và người Việt cùng tham gia hưởng ứng, đã trở thành một ngày lễ hội lớn năm.