Lễ hội Xên Mường của đồng bào Thái Mường Lò tại Yên Bái

Lễ hội Xên Mường của đồng bào Thái Mường Lò

Lễ hội Xên Mường của người Thái tại Mường Lò do ông Mo Nghè (Mo mường), là người trông coi thần quyền cho Chủ mường (Chạu Mường) và hội phụ lão (Hang thạu ké) đứng ra tổ chức. Lễ hội Xên mường phải có áo của người con trai thuộc dòng dõi quý tộc gốc (Tạo chạu sựa) hoặc người đương chức (Phìa tạo) làm vật tế. Ngày nay, thì chức danh quý tộc không còn nên người Thái lấy áo của các vị lãnh đạo xã làm vật tế.

Toàn bộ lễ vật là do người dân mường đóng góp, người dân có thể mổ từ hai đến bốn con trâu. Riêng người Thái ở Yên Châu, Sơn La thì tế bằng trâu trắng. Điều lạ ở đây là, con trâu để Xên Mường thì phải do chính ông mo Nghè đi tìm, ông mo Nghè thích con nào thì chỉ con đấy, không cần biết là con trâu của nhà ai. Điều thú vị hơn, đó là khi bị ông Mo chỉ gậy vào, thì con trâu đứng yên đến mức gần như bị thôi miên, nên người giúp việc (ông Cón) chỉ việc dắt trâu về nơi tổ chức lễ hội. Cỗ cúng bao gồm ba có mâm thịt trâu chín, rượi và gạo. Ông Mo sẽ khấn bảy lần, mời các vị thần, mời các vị tổ tiên về dự lễ và phù hộ cho người dân mường có cuộc sống an vui, ấm no, sung túc.Trâu là vật dùng để tế trong lễ hội Xên Mường.

Trâu là vật dùng để tế trong lễ hội Xên Mường

Những trò chơi trong lễ hội Xên Mường thường là xoè vòng theo nhịp và liền sau là trò ném còn. Trước khi bắt đầu, người dân lập đàn tế còn ngay dưới chân cột còn cao 15m-20m. Lễ vật sẽ gần giống Xên Mường, chỉ khác là phải có thêm hàng trăm quả còn trên đàn tế. Theo quan niệm của người Thái cho rằng, ông trời sai con muỗi, con vắt trên rừng, con đỉa dưới ruộng hút máu đem lên trời. Nay người mường tổ chức ném còn để đòi lại. Tham gia trò chơi này chủ yếu là những nam thanh niên, ai là người ném rách tâm điểm trên đỉnh cột còn sẽ được coi là người hùng của hội.

Lễ hội Xên Mường – Nét đẹp văn hóa người Thái

Trong lễ hội Xên Mường còn tổ chức săn cá tập thể, đây một sinh hoạt khá lý thú. Mọi thành viên trong mường ai cũng có quyền được tham gia vào cuộc săn này. Đây không chỉ đơn thuần là vấn đề kiếm ăn mà đây còn là một hoạt động sinh hoạt văn hoá khẳng định tính thống nhất cộng đồng chặt chẽ hơn. Có thể nói Xên Mường là một lễ hội cầu an, vật thịnh, xã hội bền vững