Lễ hội chùa Minh Khánh tại Hải Dương

Chùa Minh Khánh (còn được gọi với tên khác là chùa Hương Đại) tọa lạc tại thị trấn Thanh Hà. Chùa được xây dựng từ thời nhà Lý, sau đó đã được trùng tu và tôn tạo nhiều lần. Ngôi chùa này có kiến trúc độc đáo, cảnh quan đẹp và vẫn còn lưu giữ được hệ thống tháp cổ, tượng phật, 16 tấm bia và 13 đạo sắc phong từ thời Lê, Nguyễn... Với những giá trị văn hóa, lịch sử đã được bảo tồn, vào năm 1990, chùa Minh Khánh đẫ được nhà nước công nhận là di tích lịch sử- văn hóa cấp quốc gia,và ngày hội chùa Minh Khánh cũng bắt đầu được tổ chức đều đặn từ đây.

Rất đông người dân trong vùng và du khách thập phương về dự hội chùa Minh Khánh

Chùa Minh Khánh có quan hệ với tên tuổi lẫy lừng của vị vua anh minh Trần Nhân Tông, một nhà tu hành đắc đạo, và là 1 trong  vị tổ của thiền phái Trúc Lâm. Theo truyền thuyết, ở thế kỷ thứ 13, vua Trần Nhân Tông rời Tràng An đến hội quân với Trần Hưng Đạo đang đóng quân ở đây. Trước ngày xuất quân, đức vua đã lập đàn tế trời, Phật và  trước cửa chùa Ngài đã cắt máu ăn thề với quyết tâm sẽ tiêu diệt giặc Nguyên Mông. Hiện nay, ngôi chùa này còn lưu giữ chín viên xá lỵ của Ngài. Trong chùa, tại gian chính điện có đặt ban thờ vua Trần Nhân Tông. Từ khi vua Trần Nhân Tông hạ giá tới đây, chùa Minh Khánh đã trở thành một ngôi chùa nổi tiếng, được người dân trong vùng và khắp nơi ngưỡng vọng. Sự kiện này vẫn còn lưu dấu tích trên bia "Minh Khánh Đại danh lam" được khắc vào năm Hồng Thuận thứ 3 (1511): “Tiên triều vua Trần Nhân Tông đã tu hành tại nơi đây mà huyết thư vẫn còn lưu, đương thời được coi là "Tiểu Tây phương". Một lâu đài quý báu ở Trúc Quốc, rực sáng hoa soi. Thời đó, sư tiểu sớm hôm thắp đèn dâng hương, quét tước, nhân dân đến phụng thờ, tiếng tăm lan rộng khắp xa gần…”. Ngày vua Trần Nhân Tông viên tịch tức ngày mồng 1 tháng 11 âm lịch, người dân nơi đây đã lấy ngày này để tổ chức lễ hội của chùa.

Lễ hội chùa Minh Khánh gồm 2 phần chính là Phần Hội và Phần Lễ

Phần lễ diễn ra với nhiều nghi lễ như: lễ rước sắc, lễ mộc dục, rước mâm ngũ quả, tế lễ. Lễ rước sắc thường được tổ chức vào buổi sáng ngày 29/10 âm lịch hằng năm. Người được chọn phục vụ lễ rước là các thanh niên nam nữ từ 18 tuổi trở lên. Từ buổi sáng sớm ngày 29, đoàn rước sẽ tập trung tại đền Ngự Dội để làm lễ xin sắc, sau đó rước sắc về chùa để làm lễ tế và xin khai hội. Thời xưa, đền Ngự Dội đã là nơi giữ sắc vua ban. Đây được xem là lễ rước cổ truyền được thực hiện theo nghi thức Phật giáo. Dẫn đầu là đội múa lân và đoàn rước phướn Phật, sau đó là đội cờ hội và đội các tăng ni phật tử, tiếp nữa là ban nhạc lễ gồm chiêng và trống. Theo sau là hàng bát bửu do 8 cô gái trẻ mặc trang phục áo nâu đỏ, đầu chít khăn, mặc quần trắng. Theo sau bát bửu là hàng chấp kích được tám nam thanh niên trẻ mặc áo nâu đỏ, quần trắng và chít khăn trên đầu. Kế đến là đội long đình có đặt mâm ngũ quả và bát hương. Đi sau đội long đình là đội nghi lễ gồm bát bửu, chấp kích rồi tới đội long kiệu đặt hòm sắc phong do vua ban, được trang trí bằng tấm vải đỏ lộng lẫy. Theo sau đoàn rước là các cụ cao niên, chức sắc quan viên trong làng và nhân dân cùng khách thập phương về xem hội. Không khí buổi rước diễn ra trong không khí vui tươi, náo nhiệt.

Lễ hội chùa Minh Khánh tại Hải Dương

Sau phần lễ là Phần hội gồm các trò chơi như múa rối nước, cờ người, hát quan họ , diễn chèo… thi bày mâm ngũ quả, làm bánh dầy. Tục thi bày mâm ngũ quả rất hay tổ chức trong mùa lễ hội từ xa xưa cho đến nay, đã tạo thành một điểm nhấn rất độc đáo cho ngày hội chùa Minh Khánh. Vào ngày mở hội, 9 khu dân cư thuộc thị trấn Thanh hà sẽ xây 9 mâm ngũ quả tham dự. Các mâm ngũ quả này được trình bày theo các chủ đề như: cửu long bảo tháp (9 con rồng và 1 tòa bảo tháp); cửu long tranh châu (9 con rồng tranh ngọc); long lân khánh hội (rồng lân vui hội); hạ tứ linh (trên là rồng vàng dưới là 4 vật thiêng); thượng hoàng long, tứ linh tòng mẫu (4 con vật thiêng: long, ly, quy, phượng theo mẹ);  hạ tứ linh khánh hội (trên có rồng vàng chầu mặt nguyệt, dưới là tứ linh mừng hội)... Các loại hoa quả là các sản vật đồng quê như chuối xanh,  bưởi,  hạt tiêu, đu đủ, hạt nhãn, quất, na... Với bàn tay khéo léo, tài hoa, trí tưởng tượng phong phú của những người dân nơi đây những con rồng, con phượng, lân đã trở nên vô cùng tuyệt đẹp và sống động.

Trước đây, ngoài lễ vật mâm ngũ quả ra thì bánh dầy cũng là một lễ vật quan trọng không thể thiếu, vừa để thi và cũng để tiến vua. Mỗi mâm bánh dầy có 5 chiếc, mỗi chiếc nặng khoảng 1kg, phải bảo đảm được bốn yếu tố,tròn, trắng, mịn, trong. Để có được những chiếc bánh dầy đạt yêu cầu, người dân cần phải chọn loại lúa nếp ngon, nước được dùng để làm bánh trong và sạch. Trước khi làm bánh thì gạo phải được đồ xôi rồi mang đi giã. Khi giã bánh xong, cho vào một cái khuôn đúc thành bánh. Bánh dày được bày cùng với mâm ngũ quả trong lễ cúng tế.

Lễ rước mâm ngũ quả diễn ra rất hoành tráng

Lễ hội chùa Minh Khánh là một lễ hội truyền thống đã được người dân địa phương và khách thập phương rất thích thú. Chính vì vậy cần phải bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống của lễ hội này.