Hội làng Xuân Nộn tại Hà Nội

Theo thần phả ghi chép lại: ở trang An Dương, huyện Lương Giang, phủ Thiệu Thiên, đạo Thanh Hóa có một cặp vợ chồng phúc hậu, tinh hoa, phong nhã. Người chồng họ Lê tên Chính, vợ là bà Đào Thị. Khi vợ chồng ông đem quế đi bán đến trang Xuân Nộn thì trời vừa tối nên nằm ngủ ở án tiền trong ngôi miếu cổ của làng. Canh ba đêm đó, người chồng nằm mơ được một nữ thần tự xưng là Ả Lã Tiên cung ban cho hai người con trai tinh thần xuất thế, sang năm nhất định sẽ sinh vương tướng. Canh tư, Đào Thị hồn phách tựa mộng, bà thấy hào quang giáng xuống hai vì sao, bà nắm trong tay và nuốt mất. Sáng hôm sau, vợ chồng họ nhìn thấy trên miếu xuất hiện hai chữ "Tối linh". Vợ chồng họ dâng lễ bái tạ. Trở về nhà, Đào Thị mang thai đến ngày 11/10 năm Nhâm Tý sinh ra một bọc 2 người con trai. Vợ chồng ông bà hết lòng nuôi dưỡng. Đến khi trưởng thành, hai chàng trai học lực tinh thông, văn võ song toàn, uyên bác hơn người. Năm 18 tuổi, cha mẹ hai chàng trai bệnh nặng qua đời. Hai anh em thăm dự cuộc thi kén chọn người tài do Hùng Duệ Vương tổ chức và được phong chỉ huy sứ tả tướng quân. Nhị vị tướng quân cùng nhân dân đánh tan quân xâm lược phương Bắc khi chúng hành quân đến trang Xuân Nộn. Lập công lớn hai ông được phong thực ấp ở huyện Kim Hoa. Nhị vị tướng quân xây dựng dinh sở ở trang Xuân Nộn. Trong một dịp vui, hai vị mở yến tiệc khao dân. Trong lúc tiệc đang vui, trời đất bỗng rung chuyển, hai vị tướng bay đến Việt Trì rồi hóa. Vua Hùng ban đạo sắc phong tặng cho hai vị là Vũ Định Đại vương Tôn Thần và Thiên Lôi tôn thần. 

5 vị phúc thần được tôn là Thành hoàng, được nhân dân thờ phụng thành kinh, trang nghiêm. Người dân Xuân Nộn mở hội ngày 11/10 âm lịch hàng năm để tỏ lòng thành kính, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn với những anh hùng có công với dân, với nước.

Hội làng Xuân Nộn diễn ra từ chiều ngày 10/10, dân làng mở cửa đình, làm lễ tế mục dục và tẩy uế đồ Thánh. Tối ngày 10/10, tổ chức diễn tuồng, trò. Xuân Nộn là quê hương nhiều làn điệu tuồng cổ. Sau 4-5 làn điệu, đội tuồng mới ra sân khấu diễn tích trò.

Ngày 11/10 chính hội, diễn ra lễ rước kiệu vua Ba, tế Thánh và biểu diễn múa kéo rắn. Đây là dịp ôn lại truyền thống lịch sử, nét văn hóa đặt sắc gắn kết cộng đồng, thể hiện tinh thần thượng võ của nhân dân địa phương. Trò kéo rắn được tổ chức để tưởng nhớ vị thần linh giúp thánh Vũ Định phá vòng vây kẻ địch.