Lễ hội Hoa Ban - Mường Lò tại Yên Bái

Lễ hội Hoa Ban - Mường Lò

Lễ hội Hoa ban là lễ hội hàm chứa ý nghĩa cầu phồn thực của cư dân nông nghiệp miền núi, với tâm nguyện thỉnh bái "Then" - vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người dân tộc Thái; thỉnh bái "Nàng Ban" - là một nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trinh trắng của thiếu nữ Thái và biểu thị cho  tình yêu đôi lứa thủy chung; thỉnh bái ma trời, ma đường, ma sông, ma núi... phù hộ cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tươi tốt, cho vạn vật đơm hoa, kết trái và cho lứa đôi hạnh phúc và cuộc sống của người dân bản yên vui.

Hòa mình vào khung cảnh hoa ban nở rộ và điệu xòe thái

Theo truyền thuyết của người Thái kể rằng: nàng Ban là một cô gái vô cùng xinh đẹp nhưng nàng bị bệnh đậu mùa, nàng không lấy chồng mà nàng lên hang Thẳm Lé (nay thuộc xã Sơn Thịnh, Văn Chấn) sinh sống. Cuối cùng, nàng đã kiệt sức ở đó. Nơi nàng nằm xuống sau đó đã mọc lên một loài hoa mang búp trắng như búp tay người con gái và chẳng bao lâu sau loài hoa ấy mọc lan ra khắp vùng Tây Bắc. Hằng năm cứ mỗi độ xuân về, hoa lại nở trắng núi rừng và người ta đặt tên cho loài hoa đó là hoa ban.

Lễ vật trong nghi lễ đó là thịt lợn. Theo người Thái quan niệm lợn là một con vật thông minh và lợn có thể làm trung gian giao tiếp với các thần linh để thỉnh cầu những ước nguyện của người dân bản; đồ lễ bao gồm có: đầu, đuôi, bốn chân, xương thịt, lục phủ, ngũ tạng và mỗi thứ một gói ngoài ra trong số lễ vật để dâng tế thì rượu cũng là một thứ đồ lễ không thể thiếu được.

Lễ hội gồm có hai phần: phần lễ là phần để cúng thần linh, phần hội là phần để tạo nên những tiếng cười sảng khoái nhằm giáo dục con người vươn tới cái đẹp. Toàn bộ phần nghi lễ sẽ được thực hiện ở ngoài cửa hang, sau đó ông thầy mo vái "Then" để xin mở cửa hang thì phần hội lúc đó mới được diễn ra cả ở bên trong và ở bên ngoài hang.

Nét đẹp người con gái thái trong lễ hội Hoa Ban - Mường Lò

Sau lễ cúng, bà con dân bản sẽ được vào hang dự tiếp phần hội. Nội dung chính của phần hội chủ yếu là khắp giao duyên theo điệu han nê. Sau đó sẽ là các trò chơi hái hoa, ném còn và múa xòe. Các chàng trai sẽ giúp các cô gái hái những bông hoa trắng muốt để đem về nhà. Hoa ban còn là món ăn độc đáo trong văn hóa ẩm thực của người dân tộc Thái. Món hoa ban được nấu với gạo nếp thành xôi cho hương vị đậm đà và ngào ngạt hương thơm. Khi hoàng hôn buông xuống thì cũng là lúc kết thúc các trò chơi trong lễ hội. Các cô gái, tràng trai vừa đi vừa nói những lời chia tay nhau đầy lưu luyến, hẹn đến mùa xuân mới, khi hoa ban nở trắng đồi ta sẽ lại gặp nhau...