Lễ hội cầu mưa của người Thái tại Sơn La

Những người dân tộc Thái có mặt từ rất sớm ở Thị xã Sơn La. Người dân tộc Thái canh tác nông nghiệp chủ yếu dựa vào thiên nhiên, với quan niệm vạn vật hữu linh và tin rằng tất cả mọi hoạt động trong đời sống hàng ngày đều do một lực lượng siêu nhiên chi phối đó chính là các vị thần linh. Một trong những vị thần đó là vị thần mưa. Lề hội cầu mưa của người dân tộc Thái ở thị xã Sơn La được tổ chức trong phạm vị một bản vào khoảng từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 3 âm lịch.

Lễ hội cầu mưa của người Thái ở Yên Bái

Cách thức để tổ chức lễ hội cầu mưa rất đơn giản như sau:

Tối ngày 13 tháng 3 âm lịch, trai gái ở trong bản tập hợp nhau lại sau đó chọn ra một thanh niên tháo vát, khoẻ mạnh và hiền lành điều khiển. Đạo cụ được dùng trong lễ hội là một chiếc bung lớn (hoặc một chiếc sọt) những thanh niên còn lại thì cầm trên tay một chiếc mẹt và một thanh tre (hoặc là một thanh gỗ) chiếc sọt được một nam, một nữ khiêng đi trước đám đông đoàn người vừa đi, vừa gõ mẹt. Người dân tộc Thái sử dụng mẹt và thanh gỗ trong lễ hội như một biểu tượng của âm dương, tiếng gõ mẹt kêu chính là tượng trưng cho tiếng sấm trời sắp mưa.
Những thành viên trong gia đình thì ở tại nhà và chờ đoàn người đi qua nhà mình. Đoàn người đi đến từng nhà ở trong bản, đến mỗi nhà thì dừng lại ở chân cầu thang và đồng thanh hát gọi mưa, nội dung của bài hát gọi mưa như sau:

" Cầu trời hãy rủ lòng thương dân bản để có nước trồng ngô lúa, cho con người và súc vật có nước ăn, nước uống, cây cối dưới này đang chết khô, trời hãy nổi sấm lên, cho mưa mau xuống... "

Khi bài hát gọi mưa chấm dứt thì bà chủ nhà bước ra sân phơi cầm ống bương đựng nước té xuống đoàn người và hát một bài hát thay trời cảm ơn lời cầu xin:

"Trời đã nghe thấu lời cầu xin của các người, trời sẽ đổ mưa xuống để vạ, vật sinh sôi nảy nở, con người, súc vật có nước uống, cây cối được xanh tươi, trời cũng phù hộ cho bản mường lo đủ.... "

Tiếp sau đó chủ nhà vãi lên đầu mọi người ở dưới chân cầu thang những nắm hạt bông với ý nghĩa tượng trưng là hạt mưa rơi. Đoàn cầu mưa hứng lấy những hạt bông một cách hào hứng. Chủ nhà cầm vài nắm xôi hoặc vài năm hạt bông, tro bếp đi xuống cầu thang bỏ vào bung của người cầu mưa. Cứ như vậy, đoàn cầu mưa sẽ đi hết các hộ gia đình này đến các hộ gia đình khác.

Sau khi đã đi đến các nhà dân ở trong bản, đoàn cầu mưa sẽ đi đến một con suối của bản để tắm, họ té nước vào nhau và đồng thanh hô thật to " Phôn, phôn…” (nghĩa là mưa, mưa). Cảnh này càng ầm ĩ càng sôi động càng náo nhiệt bao nhiêu thì họ cho rằng trời sẽ mưa to nhiều bấy nhiêu.

Tiếp theo họ lấy những gói hạt bông, tro bếp ở trong bung ra thả xuống dòng suối, xôi thì người ta đem về ủ thành rượu nếp, rượu cần.

Quang cảnh lễ hội cầu mưa

Sau ba ngày,  ba đêm diễn ra các lễ nghi như vậy, lễ hội kết thúc trong niềm hân hoan của mọi người dân ở trong bản. Vào đêm ngày 30 tháng 3 âm lịch, phần hội của lễ cầu mưa mới được tổ chức. Phần ẩm thực của đêm hội là rượu cần được làm từ các nhà trong bản biếu đoàn người đi cầu mưa. Ngoài rượu cần, những người dân trong bản còn đem góp những thứ mà họ kiếm được trong rừng, dưới suối như cá, thú, rau và măng... để tổ chức bữa ăn chung cho cả bản và chia cho những gia đình khó khăn ở trong bản.

Ngoài phần ẩm thực, người dân nơi đây còn tổ chức ca hát nhảy múa, đây là dịp tốt để nam, nữ trong bản trổ tài thi hát đối đáp và hát giao duyên.

Các lễ vật trong lễ cầu mưa

Lễ hội cầu mưa của người dân tộc Thái ở tỉnh Sơn La là nét sinh hoạt văn hoá dân gian có tính cộng đồng lành mạnh rất cần được gìn giữ và phát huy.