Hội Vật Cù ở Thanh Chương tại Nghệ An

Trước ngày vào hội, người ta sẽ lựa tìm những gốc chuối, đặc biệt thích hợp ở đây là gốc chuối hột loại lớn, đào lên để lấy củ. Dùng dao sắc đẽo củ chuối thành hình tròn có đường kính cữ khoảng 30cm, trọng lượng 5kg đến 7kg là đã có quả cù đảm bảo yêu cầu. Quả cù phải sạch nhựa và phải có độ dẻo cần thiết, bởi nó thường xuyên bị giành giật và quăng ném mạnh dễ vỡ trong khi chơi. Vì vậy, quả cù sau khi lược đẽo xong, được luộc qua với nước sôi và vớt ra phơi nắng khá kỹ. Lúc này quả cù có màu sẫm, rất dẻo và sẽ không bị nứt vỡ khi chơi. Sân chơi cù thường là những sân cát ở bên bờ sông hay ở trong làng, chiều dài độ 50m, chiều ngang độ 25m. Có 3 hình thức chơi củ đó là: cù gôn, cù đẩy và củ nước. Cả 3 lối chơi này đều có chung một hình thức tính điểm và bố trí giống nhau, ở 2 đầu sân của mỗi bên là 2 chiếc sọt được đan bằng nan tre, nứa cao chừng 1,5m, đường kính 50cm (cù gôn, củ nước), hay đào một hố sâu rộng 50 x 50cm (cù đẩy). Bên nào giành và đưa được cù vào trong sọt (hay vào hố) của đối phương thì được một điềm. Để đưa được quả cù vào đích cũng không phải là dễ dàng gì bởi phải giành giật và tranh cướp rất quyết liệt, bên nào cũng tìm đủ mọi cách nhằm cản phá đối phương đưa cù vào sọt (hố) của mình. Hội vật cù vì thế rất sôi nổi, hào hứng và cuốn hút mọi người dự khán. 

Cuộc tranh cướp Cù trong lễ hội

Ở cù gôn, khi vào cuộc 2 bên dàn đội hình ở ngay giữa sân, quả cù được đặt dưới đất; khi có hiệu lệnh của người cầm trịch (trọng tài) , thì 2 bên bắt đầu vào cuộc tranh cướp, giành giật chuyền nhau . . . Ở cù đẩy, quả cù được chôn sâu dưới cát ở giữa sân, khi có hiệu lệnh 2 bên sẽ tranh nhau đào moi lấy cù bằng tay không. Lúc một trong hai bên đã có cù, các cầu thủ của 2 đội đứng sau đội trưởng - người cầm cù - và bắt đầu dùng sức đẩy thông qua quả cù . Bên nào qua lần đẩy này tỏ ra mạnh hơn và làm cho bên đối phương phải lùi sẽ giành được quyền ôm cù, ngay sau đó rất nhanh và khéo léo chạy chuyền cù cho nhau để đưa cù vào tới đích.

Đặc sắc hội Vật Cù ở Thanh Chương

Đặc biệt vui và hào hứng là lối chơi cù nước. Sân chơi cù nước là 1 bãi cát ngập nước sâu độ 30cm đến 40cm ven sông, quả cù được chôn sâu ở dưới cát ngập nước; khai cuộc cả 2 đội dầm mình trong nước tranh nhau moi quả cù sau đó vừa chạy vừa lội với quả cù to nặng, vừa phải luồn lách qua đối phương đang tìm đủ mọi cách để giành giật quả cù. Người tham gia vật cù đều cởi trần và đóng khố. Đề phân biệt được người của hai đội, ban tổ chức sẽ qui định rnàu sắc của khố hay dải khăn màu vấn trên đầu. Tuy từ  thời xưa không có một điều luật nào cụ thể, nhưng trong hội vật cù không hề có lối chơi thô bạo và ác ý. Rất quyết liệt nhưng cũng rất trong sáng. Kết thúc cuộc chơi, đội nào có số lần đưa cù vào đích của đối phương nhiều hơn là đội thắng cuộc. Giải thưởng chỉ mang tính tượng trưng và danh dự. Ở hội cù, người dân các làng xem và cổ vũ rất đông, hò reo, đánh trống chiêng cuồng nhiệt cổ vũ cho đội nhà và tán thưởng những đường chạy cù ngoạn mục... Ai đã một lần được xem hôi vật cù ở Thanh Chương hẳn sẽ cảm thấy vô cùng thích thú.

Nguồn tin: Du lịch Việt Nam