Đền Chín Gian Nghệ An trong ngày khai hội 2012

Khai hội đền chín gian Nghệ An

Lễ hội Đền Chín Gian và Đền Chín Gian là một phần không thể thiếu trong tín ngưỡng linh thiêng của mỗi người dân Quế Phong. Lễ hội đã làm sống lại những truyền thống, sản vật văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái miền Tây xứ Nghệ, là dịp để người dân 9 mường xưa cùng hành hương, giao lưu, gặp gỡ, nối vòng tay bè bạn, thắt chặt tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em; Đây cũng là dịp để 9 mường trưng bày và giới thiệu những nét đẹp văn hóa của các sản phẩm thủ công truyền thống, hàng mỹ nghệ của địa phương.

Năm nay Lễ hội Đền Chín Gian diễn ra từ ngày 6/3 - 8/3/2012 (tức ngày 14/2 -16/2 âm lịch) với nhiều hoạt động được tổ chức. Phần lễ gồm có lễ khai quang, lễ Yết cáo (lễ Khẩy quan),  lễ chém trâu (lễ phắn Quái), lễ tắm trâu và lễ rước (ạp Quái và ton Đăm-ton Thẻn), lễ đại tế (lễ xớ Thẻ, xớ Đăm), lễ khai mạc và lễ tạ (lễ Thào quan). Phần hội gồm có các hoạt động thi hội trại với bản sắc nhà sàn Thái cổ; Các trò chơi dân gian như ném còn; hội thi gói bánh chưng, nhảy sạp, thổi cơm lam, thi mâm ẩm thực của các xã, thị trấn; Các hoạt động văn nghệ gồm khắc luống và hát xuối, thi đánh trống, cồng, chiêng, nhuôn đối đáp, thi văn nghệ, thi người đẹp; bên cạnh đó là các môn thể thao dân tộc như kéo co, bắn nỏ, chọi gà, ném còn, đẩy gậy, cờ thẻ, đi cà kheo...

Ngày 6/3, vào 17h lễ khẩy quan (tức lễ yết cáo) tại đền đã được tiến hành với sự tham dự của các đồng chí đại diện lãnh đạo huyện ủy, HĐND, UBND huyện Quế Phong, ban hành lễ, đại diện Ban quản lý di tích và danh thắng tỉnh cùng đông đảo bà con các dân tộc về tham dự lễ hội. Sau phần kiểm tra lại lần cuối lễ vật của Ban hành lễ, hương được trao lại cho mo chủ và lãnh đạo huyện. Sau đó mo chủ đọc bài cúng giới thiệu thành phần tham dự, báo cáo xin vua trời (Thẻn Phà), đức mẹ (Xỉ Đả), các vị thần linh, tiên tổ của 9 Mường (Tạo Ló Ỳ). Khi mo chủ hành lễ xong, những nén hương cũng đã được dâng lên, lễ yết cáo kết thúc.Vào tối cùng ngày, nhiều hoạt động văn nghệ đặc sắc đã diễn ra.

Lễ chém trâu (phắn Quái) tại lễ hội đền

Không chỉ được hòa mình với không khí tưng bừng của lễ hội, du khách tới Quế Phong còn được tham quan những thắng cảnh hùng vĩ như: sông Nậm Quàng, dãy Huồi Ho, dãy Pù Canh Quái, những hang động đá vôi có vẻ đẹp nổi tiếng như Thẩm Nậm, Thẳm Chàng, Thẳm Mẹ Mọn, Thẩm Binh, thác Tả Pấng, thác Sao Va (Hạnh Dịch), thác 9 tầng và thác Hữu Văn (Hưu Văn), các khu rừng nguyên sinh thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống và nhiều đặc sản miền núi mang hương vị Quế Phong như cá chình, cá mát, cá lăng, nhím, lợn ri, mang, thịt gà đen Tri Lễ, vịt bầu Cắm Muộn, lợn nít, cơm lam, rượu cần làm bằng nếp cẩm...