Lễ hội “Nào Cống” tại Lào Cai

Lễ “Nào Cống” gồm có 3 phần: Phần nghi lễ cúng thần, phần công bố quy ước chung cả vùng và phần ăn uống.

Ngôi miếu thờ được người dân tộc Mông gọi là “Chế đáng” (Tsêr đăngz). Miếu thờ có 3 gian, gian giữa là gian thờ hai viên quan họ Đào, họ Nguyễn đã có công an dân và xây dựng nên Mường Hoa. Một gian bên trái là gian thờ thần núi (Sơn thần), thần Suối Hoa (Long Vương), người dân tộc Giáy gọi là “Sía po”, “Sía ta”, người dân tộc Mông gọi là “Thủ Ti”, “Lùng Vàng”. Một gian bên phải thì thờ các bà nàng vợ hai ông quan họ Đào, họ Nguyễn. Lễ Vật dân cúng là con trâu đen, con lợn đen và vịt gà do các làng đóng góp mua. Làng Tả Van Giáy còn có trách nhiệm chuẩn bị vàng hương và bát đĩa dâng cúng.

Người dân tộc Giáy ở làng Tả Van

Trước đây, người chủ lễ phải mời ông thầy mo người dân tộc Tày của Mường Bo (4). Từ thập kỷ 40 - 50 của thế kỷ này, chủ lễ là ông thầy mo của người dân tộc Giáy ở Tả Van. Ông thầy mo ăn mặc áo dài, quần thụng (kiêng đội mũ và khăn) trịnh trọng đọc lời cúng các thần kinh. Nội dung của bài cúng là mời các thần về dự lễ, cầu mong các thần phù hộ cho người yên vật thịnh, được mùa. Sau lễ cúng, chức dịch Mường Hoa sẽ lên đọc quy ước chung của cả Mường... Nội dung bản quy ước đề cập đến 4 vấn đề sau:

- Thứ nhất là vấn đề trị an của các làng: không được trộm cắp, có biện pháp phòng ngừa kẻ xấu ở nơi khác đến trộm cắp.
- Thứ 2 là vấn đề bảo vệ rừng: Các làng người dân tộc Mông, người dân tộc Dao và người dân tộc Giáy, phải chú ý làm rẫy, cấm lấy củi hái măng ở khu rừng cấm thờ thổ thần và khu rừng chung đầu nguồn nước của làng...

- Thứ 3 là vấn đề chăn dắt gia súc : Quy ước có quy định cụ thể về thời gian cấm thả rông gia súc. Hàng năm từ ngày 15 tháng chuột (tức tháng 10 âm lịch) đến này Thìn tháng giêng (tức ngày mở hội xuống đồng) người dân mới được thả gia súc. Ngoài những khoảng thời gian trên, cấm mọi người không được thả rông gia súc để tránh bị phá hoại mùa màng.

- Thứ 4 là vấn đề ứng xử xã hội: Các quy ước của cả vùng đó là đều đề cập đến quan hệ tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, giúp đỡ gia đình có tang... đồng thời phê phán những mối quan hệ nam nữ không lành mạnh, “Cấm kéo đàn bà, con gái vào trong núi”... Kết thúc phần đọc các quy ước, người chức dịch còn nhấn mạnh rằng “Hôm nay, tôi nói cho mọi người biết như thế, từ đây mọi người trở về nhà phải tuân theo những lý lối này và kể cho cả nhà được biết để tuân theo”.

Lễ hội “Nào Cống” tại Lào Cai

Khác với lễ “Nhặn sồng”, “Nào sồng”, lễ “Nào Cống” không tổ chức bàn bạc thảo luận quy ước, mà mọi người đến dự chỉ có trách nhiệm tuân theo quy ước do chức dịch đã phổ biến.

Kết thúc phần phổ biến quy ước, tất cả mọi người dự lễ “Nào cống” đều vui vẻ ngồi vào mâm ăn uống cộng cảm. Dân làng nào thì tự nấu lấy thức ăn cho làng ấy và cùng ăn với nhau ở ngoài miếu. Trong miếu, thì chỉ có các chức dịch (lý trưởng, pthì người khác sẽ dành phần thức ăn mang về.

Theo Website Tổng cục Du lịch