Lễ hội Cầu mùa của các dân tộc tại Lào Cai

Lễ hội Cầu mùa của người dân tộc Dao Tuyển

Múa quạt trong lễ hội Cầu mùa của người Dao Tuyển. Ảnh: Internet

Như thông lệ cứ vào ngày tý tháng giêng hằng năm, những người dân tộc Dao tuyển ở thôn Làng My, xã Xuân quang, Bảo Thắng, Lào Cai, lại rộn rã tổ chức lễ cầu mùa, cầu cho người yên vật thịnh, mùa màng tốt tươi, lúa đầy bồ gà lợn đầy chuồng…

Lễ hội Cầu mùa là một lễ hội của những người dân tộc Dao Tuyển. Đây là nét văn hóa truyền thống tốt đẹp của người dân tộc Dao Tuyển, nó không cầu kỳ nhưng lại mang nhiều yếu tố tâm linh sâu sắc của cả cộng đồng.

Trước khi mở hội những người già ở trong bản, phân công sẽ là những người có uy tín, những người cao tuổi làm bàn thờ cho ngày lễ. Cột bàn thờ sẽ được làm bằng bốn cây gỗ, xung quanh được đan bằng nan nứa, ở phía bên trong có đặt ba ống bầu to được dùng làm bát hương. Ba bát hương đó để thể hiện có trời có đất và có con người, bên trong có đặt một ít tiền vàng mã. Dưới gầm của bàn thờ là một bó ngọn mía như muốn cho mọi điều đều ngon ngọt.

Khi vào lễ, sẽ có bốn người trẻ tuổi ăn mặc chỉnh tề đội lễ từ bốn hướng đi về nơi được chọn để làm lễ. Trên mâm lễ là gà luộc, bánh mật, bánh chưng, tiền vàng mã. Trong các mâm lễ theo như người ta quan niệm thì phải có nam có nữ vì thế nhất thiết là các con gà ở trên mâm lễ phải có cả gà trống và gà mái. Ông thầy mo đọc bài cầu khấn trời đất cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, bội thu, con cháu thì học hành thành đạt, nhà nhà được no đủ. Cầu mong mọi sự bình yên và giảm cái đói nghèo.

Tất cả mọi người sẽ cùng nhau tham gia vào các trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co, ném còn. Trong trò chơi ném còn những người dân tộc Dao họ quan niệm rằng nếu ai ném quả còn qua vòng đầu tiên ở trong lễ hội là người đó sẽ gặp được nhiều may mắn trong năm.

Lễ hội Cầu mùa của người dân tộc Hà Nhì

Đây là lễ hội lớn của bà con người dân tộc Hà Nhì Đen ở vùng cao biên giới thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lòa Cai, thể hiện nét đặc sắc truyền thống trong đời sống văn hóa của người dân tộc Hà Nhì.

Người dân tộc Hà Nhì mở hội "Khu rừng già" hay còn được gọi là Tết tháng Sáu vào cuối hè khi cây lúa đã bắt đầu lên đòng, ngô gieo đã bắt đầu lên xanh lá, cầu mong cho một vụ mùa bội thu. Bằng các nghi lễ truyền thống người dân tộc Hà Nhì thể hiện sự tôn kính đối với thần rừng, thần núi, trời và thần đất.

Phần Hội trong lễ hội Cầu mùa của người Hà Nhì.

Khi chuẩn bị vào hội, ngoài những khoản đóng góp dành cho việc tổ chức cúng tế, mỗi một gia đình sẽ cử một người đi lên núi cắt năm bó cỏ gianh đem về để lợp lại mái lán tế thần “Á gơ lạ só”. Trâu tế thần là một con vật không thể thiếu, đó là một con trâu đực to, có màu đen tuyền và không được có bất cứ một đốm trắng nào trên mình.

Vào ngày Tỵ, người dân tộc Hà Nhì sẽ tổ chức mổ trâu để dâng cúng các vị thần. Trâu cúng sẽ được dắt ra và buộc vào cây cột đu “A quý”. Khi thầy cúng đã làm xong nghi lễ tế thần, những thanh niên khỏe mạnh sẽ lấy dây da để buộc chặt bốn chân của con trâu và giật nó ngã vật ra. Thầy cúng sẽ lấy một nắm cỏ gianh để xoa và buộc vào mõm của con vật này để nó khỏi kêu. Người dân tộc Hà Nhì quan niệm rằng, nếu con trâu mà kêu thì năm ấy sẽ bị mất mùa. Người được chọn để chôn cột đu “A quý” sẽ là người có nhiệm vụ chọc tiết con trâu tế thần. Thanh niên ở trong làng sẽ tiến hành mổ trâu lấy thịt chia đều cho các gia đình mang về để làm mâm cúng tổ tiên.

Sang ngày Ngọ, đồng bào người Hà Nhì bắt đầu tổ chức cúng lễ và mở hội vui chơi vào thời gian chập choạng tối. Người dân tộc Hà Nhì cho rằng, làm như thế thì các vị thần gió, thần đất sẽ được nghỉ ngơi yên tĩnh. Từ buổi sáng sớm, tiếng chày giã bánh dầy của những người phụ nữ dân tộc Hà Nhì đã rộn rã khắp làng bản.

Gạo dùng để làm bánh thường là gạo nếp thơm do chính gia đình tự trồng cấy được ở trong năm. Sau khi ngâm nước khoảng hai, ba giờ đồng hồ. Gạo sẽ được cho vào chõ để đồ chín và sẽ mang vào cối giã của thôn. Khi xôi nếp đã được giã nhuyễn, những người phụ nữ dân tộc Hà Nhì sẽ cùng nhau nặn bánh dầy theo các dạng mỏng và tròn rồi họ lấy lá chuối ốp vào hai mặt bánh cho mịn đều.

Mâm cúng của các gia đình người dân tộc Hà Nhì thường là một bát ruợu nếp, thịt trâu, chè gừng và  một cặp bánh dầy… Những gia đình mang mâm ra cúng tại lán tế thần “Á gơ lạ só” đều là những gia đình không gặp phải những điều rủi ro ở trong năm.

Phần lễ sẽ do hai ông thầy cúng chính và phụ đảm nhận ở trước các mâm cơm “hà chì” truyền thống và thường cúng ở trước chân cột đu “A quý”. Người dân tộc Hà Nhì không đọc bài cúng như ở một số dân tộc khác mà họ thể hiện bằng những động tác quỳ gối biểu hiện sự gửi gắm ước mơ của họ. Sau khi các thầy đã làm lễ cầu xin các thần phù hộ cho dân làng xong, lần lượt các gia đình sẽ quỳ lạy ba lần ở trước bàn thờ sau đó mâm cúng sẽ được hạ xuống, mọi người sẽ được mời ăn các lễ vật cúng ở tại lán tế thần.

Đến phần hội, ông thầy cúng sẽ chính là người khai mạc. Sau khi thầy đã đu ba vòng ở đu dây và bập bênh thì sau đó các thành viên khác mới được chơi. Khi những người khác tham gia vào trò chơi bập bênh, thì thầy cúng sẽ cầm các hạt cơm và đậu tương tung vào nơi mà mọi người đang vui chơi với mong muốn cầu chúc cho mùa màng tươi tốt bội thu.

Trong phần hội không thể thiếu được các điệu múa truyền thống của người dân tộcHà Nhì. Múa gọi lúa “A đù lu chế’ là một điệu múa cầu mùa nhằm mong cho hồn mẹ lúa về với bản làng để mùa màng được tốt tươi, thóc lúa được đầy nương. Cùng với những điệu múa, ở trong ngày hội còn có một số trò chơi dân gian như bập bênh, đu dây, hát giao duyên, thổi khèn lá, múa sư tử, thể hiện những nét đặc sắc truyền thống trong đời sống văn hóa của những người dân tộc Hà Nhì.

Lễ hội Cầu mùa của người dân tộc Tày

Phần Hội trong lễ hội Cầu mùa của người Tày

Lễ hội Cầu Mùa của người dân tộc Tày thường được tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm, tại xã Kiên Thành, Trấn Yên, Lào Cai.

Lễ hội gồm có 2 phần: phần lễ và phần hội. Phần lễ là những nghi lễ dâng cúng của các thôn bản ở trong xã cầu mong cho một năm mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt và người dân được ấm no hạnh phúc.

Phần hội sẽ được tổ chức độc đáo với màn đại dậm thuông của hàng trăm người nghệ nhân và các diễn viên quần chúng thực hiện. Bên cạnh đó là những trò chơi dân gian truyền thống như ném còn, ném pao, đá cầu... thu hút được đông đảo du khách và những người dân tới tham dự.

Tuy đây là một lễ hội cầu mùa của người dân tộc Tày nhưng điều đặc biệt là trong phần lễ có cung kèn của người dân tộc Dao và phần hội thì lại có nhiều trò chơi dân gian của các dân tộc khác ở trong vùng, nó thể hiện sự đoàn kết giữ các dân tộc.