Hội xòe ở Tà Chải tại Lào Cai

Con người Bắc Hà giàu lòng mến khách, truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, giúp những người Bắc Hà trở thành một điểm đến du lịch văn hóa, sinh thái rất hấp dẫn. Nói đến du lịch văn hóa ở Bắc Hà, phải nhắc tới vùng văn hóa đồng bào dân tộc Tày xã Tả Chải nổi tiếng với lễ hội lồng tồng và những điệu xòe rất sôi động.

Nền văn hóa của người dân tộc Tày xã Tả Chải, nhất là văn hóa lễ hội với hội xòe, lễ hội lồng tồng đặc sắc và hấp dẫn... mang đậm nét văn hóa dân tộc cùng với sự độc đáo và tinh tế. Đó chính là một thế mạnh để Tả Chải khai thác tiềm năng phát triển loại hình du lịch văn hóa và du lịch văn hóa cộng đồng.

Đồng bào dân tộc Tày ở Tả Chải duy trì tổ chức đều đặn các lễ hội truyền thống. Ngoài dịp Tết Nguyên đán, Tết Nguyên tiêu, thì vào ngày rằm tháng chạp âm lịch bà con còn tổ chức lễ hội lồng tồng (xuống đồng), ngày mùng 2-2 âm lịch thì tổ chức lễ cúng rừng, sau vụ mùa vào tháng 10 âm lịch thì tổ chức lễ cơm mới...

Đến với lễ hội, du khách sẽ thật sự ấn tượng với nét đẹp văn hóa truyền thống vô cùng tinh tế và độc đáo của đồng bào dân tộc Tày, nhất là các hoạt động văn hóa - văn nghệ dân gian và hội xòe.

Mở đầu lễ hội sẽ là phần lễ, các già làng, trưởng tộc, trưởng họ và những người có uy tín nhất ở trong cộng đồng người dân tộc Tày sẽ dâng mâm cúng bao gồm các sản vật do chính bàn tay lao động cần cù của đồng bào dân tộc Tày nơi đây làm ra, bao gồm có gà trống tơ luộc nguyên cả con, con lợn cắp nách cũng luộc nguyên con, vịt hoặc ngan luộc nguyên con, hoa quả; chuối, quýt... vàng mã, giấy bảng, hương...

Trong ngày hội, phần lễ tương đối là đơn giản. Giữa một bãi rộng, người ta sẽ dựng một cây nêu bằng cây bương to, có gắn một vòng tròn dán giấy màu đỏ (biểu tượng cho mặt trời). Dưới chân của cây nêu là những mâm lễ của làng và mâm lễ của các gia đình thành kính dâng lên để cúng thần và báo cáo thành quả trong một năm lao động sản xuất, cảm ơn thần nông đã phù hộ, mời thần về dự hội cùng với con cháu... cầu mong cho mưa thuận, gió hòa và mùa màng tốt tươi...

Sau nghi lễ cầu khấn, ông chủ lễ hội sẽ gióng lên hồi chiêng để bắt đầu phần hội. Trò chơi ném còn đã thu hút được đông đảo mọi người tham gia. Quả còn được làm bằng vải, có buộc nơ, trang trí và được thêu rất đẹp. Ai cũng có quyền được ném còn, ai ném trúng sẽ được thưởng quà lưu niệm và được chén rượu lộc. Sau đó sẽ diễn ra một cuộc thi ném còn giữa các đội ở chín thôn bản.

Đồng thời, lễ hội còn diễn ra các trò chơi như đẩy gậy, đu quay giữa các đội ở các thôn. Các thôn sẽ cử ra các chàng trai khỏe mạnh đại diện để tham gia. Trong vòng người đông đúc hò reo, cổ vũ, các chàng trai thi đấu hết mình để đem vinh quang về cho thôn, cho bản và thể hiện mình trước những thôn nữ... Tiếp đó là đến hội diễn văn nghệ. Các đoàn mang đến lễ hội những tiết mục văn nghệ đặc sắc nhất để thi tài.

Các điệu múa Tày, múa địu, múa xuống đồng, múa gieo hạt, múa lên nương, múa thu hoạch... thể hiện những nét uyển chuyển và quyến rũ. Những tiết mục ca hát ca ngợi Đảng, ca ngợi Bác Hồ, ca ngợi quê hương, đất nước đổi mới, đặc biệt là hát giao duyên tình yêu lứa đôi, hẹn hò nghe bồi hồi và xao xuyến. Trong lễ hội, những đôi trai gái gặp nhau làm quen, tìm hiểu và thử tài nhau qua các hoạt động văn hóa - văn nghệ, tỏ tình, hẹn hò nhau trong những buổi chợ phiên...

Điệu xòe ở Tà Chải 

Kết thúc lễ hội vào buổi hoàng hôn là đến hội xòe, sau khi đã đốt một đống lửa to, tất cả mọi người sẽ tay nắm chặt tay hòa mình vào điệu xòe. Lễ hội lồng tồng của đồng bào người dân tộc Tày được tổ chức đều đặn vào ngày rằm hằng năm đã tạo ra một sân chơi vui vẻ, lành mạnh và ý nghĩa vào dịp Tết, quảng bá văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc, giúp mọi người hướng về với cội nguồn của dân tộc.

Lễ hội đã trở thành điểm nhấn văn hóa hấp dẫn khách du lịch tới để tham quan và tham gia, tìm hiểu nét đẹp văn hóa của lễ hội. Điệu xòe Tả Chải cũng được tổ chức trong lễ hội lồng tồng hằng năm và trong các ngày vui của đồng bào dân tộc Tày đã trở nên nổi tiếng./.