Tổng kết 10 năm bảo tồn và phát huy lễ hội truyền thống các dân tộc thiểu số

Tổng kết 10 năm bảo tồn, phát huy lễ hội truyền thống của các dân tộc thiểu số ảnh 1

Theo thống kê, hiện nay cả nước ta có khoảng 7.966 lễ hội, trong đó có trên 7.039 lễ hội dân gian (chiếm 88%), phần lớn trong số đó là do cấp xã quản lý (5.517 lễ hội-chiếm gần 70%). Trong xu thế hội nhập, hợp tác và giao lưu cùng phát triển giữa các quốc gia, dân tộc ngày càng mạnh mẽ, sâu rộng, môi trường tồn tại của lễ hội ngày càng có nhiều thay đổi. Hệ thống tín ngưỡng, tâm linh và các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào các dân tộc đang có những biến động, thậm chí đứng trước nguy cơ biến dạng, ngày càng mai một.

Báo cáo tại Hội nghị đã chỉ rõ, công tác bảo tồn và phát huy lễ hội truyền thống của các dân tộc thiểu số thời gian qua còn bộc lộ một số hạn chế như: một số lễ hội vẫn chưa khai thác được nhiều, vẫn bị thất truyền và lực lượng nghệ nhân dân gian ngày càng mai một. Bên cạnh đó, sự chi phối của yếu tố thương mại và lợi nhuận trong tổ chức lễ hội cũng đang là một thách thức, rào cản lớn trong quá trình bảo tồn các giá trị văn hóa cổ và bản sắc dân tộc.

Bên cạnh những hạn chế, yếu kém trong việc tổ chức, phục dựng và bảo tồn các lễ hội truyền thống, Hội nghị cũng nêu rõ những kết quả đã đạt được như: Đã hỗ trợ phục dựng được hơn 50 lễ hội dân tộc thiểu số trên địa bàn các tỉnh miền núi và các vùng đồng bào dân tộc đặc biệt khó khăn. Công tác chỉ đạo và hướng dẫn được cơ quan quản lý nhà nước thống nhất triển khai, vừa đảm bảo tính trung thực của lễ hội, vừa loại bỏ được một số hủ tục lạc hậu. Cũng thông qua lễ hội, các giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu được khơi dậy, giúp bà con dân tộc nâng cao mức hưởng thụ về văn hóa, góp phần thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở”, từ đó đẩy mạnh, khuyến khích đồng bào các dân tộc chủ động sáng tạo, phấn đấu làm giàu,vươn lên xóa đói giảm nghèo.

Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy (Lào Cai), 1 trong 50 lễ hội được phục dựng. Ảnh: Internet

Các đại biểu đã thảo luận và đưa ra các giải pháp nhằm tiếp tục thúc đẩy công tác bảo tồn, phát huy lễ hội dân gian truyền thống các dân tộc thiểu số trong thời gian tới. Trong đó tập trung vào các giải pháp cơ bản như:  Thể hiện đúng đặc điểm, tính chất như trình tự tiến hành lễ hội, loại bỏ những yếu tố lỗi thời, lạc hậu, nghiên cứu, chọn lọc phục dựng lễ hội một cách khoa học; Tạo điều kiện thuận lợi để lễ hội dân gian tồn tại và phát triển trong đời sống xã hội hiện nay thông qua việc hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao điều kiện sống; Chính quyền các cấp và các bộ, ngành liên quan cũng cần phải hỗ trợ xây dựng các dự án đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và hiểu biết cho nhân dân các vùng dân tộc thiểu số, giúp đồng bào hiểu biết đúng đắn về giá trị các lễ hội. Trên cơ sở đó thu hút được đông đảo nhân dân vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của các lễ hội. Bên cạnh đó, cũng cần xây dựng các chủ trương, chính sách ở tầm vĩ mô để quản lý tổ chức lễ hội một cách nhất quán, trên cơ sở tôn trọng các giá trị truyền thống. Phần “mở” của lễ hội phải khai thác được các yếu tố văn hóa dân gian, đậm đà bản sắc dân tộc.

Lễ hội nói chung và lễ hội của các dân tộc thiểu số nói riêng là một hình thức sinh hoạt văn hoá đặc biệt, đậm đà bản sắc văn hoá các dân tộc trên lãnh thổ Việt Nam, mang tính cộng đồng, có sức hấp dẫn, lôi cuốn các tầng lớp nhân dân và trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống văn hoá của đồng bào các dân tộc. Đặc biệt, Lễ hội dân gian các dân tộc còn là “bảo tàng sống” chứa đựng các giá trị văn hoá-lịch sử phong phú, có sức lôi cuốn, hấp dẫn các tầng lớp nhân dân và đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống văn hoá của đồng bào các dân tộc./.