Phục dựng lại Lễ hội đèn Quảng Chiếu ở Thành cổ Hà Nội

Trải qua thời gian và những biến động của lịch sử, lễ hội đèn Quảng Chiếu đã bị mai một và những tư liệu còn lưu truyền lại rất hiếm hoi. Sau khi Hoàng thành Thăng Long được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, việc phục dựng lễ hội đèn Quảng Chiếu tại Hoàng thành Thăng Long được xem là vấn đề cần thiết để đề cao các giá trị văn hóa di sản. 

Tuy nhiên, việc phục dựng như thế nào để lễ hội mang đậm nét truyền thống, hài hòa với tính thời đại đang được các nhà quản lý, nhà nghiên cứu văn hóa dày công sưu tầm. Ngày 20/12, Hội thảo khoa học Lễ hội đèn Quảng Chiếu được Trung tâm bảo tồn khu di tích Cổ Loa -Thành cổ Hà Nội tổ chức đã đề cập đến vấn đề này.

Phục dựng Lễ hội đèn Quảng Chiếu ở Thành cổ Hà Nội

Lễ hội kết hợp giữa truyền thống và hiện đại

Theo các nhà nghiên cứu, triều đại nhà Lý, Trần rất sùng đạo Phật nên mục đích tổ chức lễ hội đèn Quảng Chiếu là để “quảng chiếu” ánh sáng từ bi, bác ái của đạo Phật không chỉ cho nhà vua, cho triều đình mà còn cho muôn dân, kể cả các nước láng giềng, để cầu cho quốc thái dân an, thái bình thịnh trị.

Theo một số sách cổ ghi lại, Lễ hội đèn Quảng Chiếu là lễ hội gắn với Kinh Dược Sư và đặc biệt, trong 12 lời nguyện của Đức Phật Dược Sư, điều nguyện thứ hai có mối liên quan tới đèn Quảng Chiếu. Bằng chứng là ngay cả hình dáng của cây đèn cũng được nhắc tới trong Kinh Dược Sư.

Lễ hội được thống nhất tổ chức tại Hoàng thành Thăng Long

Tiến sỹ Nguyễn Quốc Tuấn thuộc Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam cho rằng: “Khi phục dựng lại lễ hội nhất thiết cần có sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tức là phải gần gũi nhất với lịch sử đồng thời thỏa mãn nhu cầu hiện đại.”

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu thống nhất ý kiến lễ hội đèn Quảng Chiếu nên tổ chức vào mùa Xuân và nơi diễn ra lễ hội là tại Đoan Môn. Giáo sư Phan Khanh phát biểu: “Việc chuẩn bị đèn là quan trọng nhất, cần phải đầu tư một cách công phu. Đèn cần dựng lại một cách quy mô nhưng phải bài trí theo kiểu dáng sử sách đã ghi lại.” Vì vậy, tại hội thảo, các nhà nghiên cứu cũng đã đề cập đến nhiều cách phục dựng đèn Quảng Chiếu từ quy mô cho tới cách bài trí đảm bảo gần với giá trị gốc.

Theo kịch bản, lễ hội đèn Quảng Chiếu sẽ chia làm hai phần, gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ là phần quan trọng nhất. Thủ tục Khai lễ gồm dâng hương, thắp đèn Quảng Chiếu, Thỉnh Phật, cúng triệu thỉnh Bác bộ Kim cương, dâng lục cúng. Tại lễ hội sẽ có tụng kinh Dược Sư và mọi người đều có thể thắp nến xung quanh cây đèn chủ để cầu mong trí tu, hòa bình.

Nâng lễ hội lên tầm quốc gia

Theo truyền thống, Lễ hội đèn Quảng Chiếu chính là lễ hội cung đình. Do vậy, khi phục dựng lại lễ hội này, các nhà nghiên cứu văn hóa, tôn giáo đều cho rằng cần nâng lễ hội lên tầm quốc gia để xứng đáng với vị trí của nó. Trong lễ hội, hình ảnh quốc gia, dân tộc sẽ được gắn liền với các nghi thức của lễ hội.

Ý nghĩa của lễ hội được tổ chức là cầu nguyện, ước muốn cho đất nước được hòa bình, hạnh phúc và thịnh vượng nên lễ hội đèn Quảng Chiếu sau này còn được gọi là đèn Diên Mệnh hoặc đèn Trường Thọ hay lễ hội Trường Thọ.

Cổng Bắc hoàng thành Thăng Long về đêm

Theo Giáo sư Phan Khanh, Lễ hội đèn Quảng Chiếu có giá trị văn hóa tâm linh sâu sắc, tạo ra sự hòa nhập thiêng liêng giữa đạo và đời, do vậy, lễ hội xứng với tầm quốc gia.

Đồng tình với quan điểm này, tiến sỹ Phạm Văn Thắng, Viện Hán Nôm cũng cho rằng: “Lễ hội đèn Quảng Chiếu có ý nghĩa lớn, mang tầm quốc gia và quốc tế.” Còn Đại đức Thích Minh Trí, trụ trì chùa Quang Ân ở xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì cũng nhất trí: “Nên đưa lễ hội lên tầm quốc gia.”

Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong công tác phục dựng lễ hội để đảm bảo tính chân thực của lịch sử nhưng Trung tâm bảo tồn Khu di tích Cổ Loa -Thành cổ Hà Nội vẫn đã và đang nhận được sự ủng hộ tâm huyết của các nhà nghiên cứu văn hóa, các nhà nghiên cứu tôn giáo và đông đảo mọi người. Đó là mấu chốt quan trọng để lễ hội giàu tính nhân văn này sớm được hồi phục, làm sống lại không gian di sản văn hóa Hoàng thành Thăng Long.

Theo TTXVN/Vietnam+