Đặc sắc lễ hội làng Cổ Trai tại Hà Nội

Hệ thống các đình, chùa của Đại Xuyên được xây dựng từ rất sớm, có quy mô và bề thế, cũng đã trải qua tu bổ, sửa chữa dưới các triều đại phong kiến về sau này. Tiêu biểu hiện nay đó là đình Cổ Trai, với nhiều mảng chạm trên hệ thống các bộ vì, các đầu dư có phong cách nghệ thuật phù hợp với dòng Lạc khoản ghi trong câu đầu ở Đại bái đình: “Hoàng triều Cảnh Hưng tứ thập tứ niên tu tạo” (năm 1783). Đình Cổ Trai là nơi thờ Trung Thành Đại vương - một vị thiên thần dưới thời vua Hùng vương thứ 18. Nói đến các vị thần, sách Đại Nam nhất thống chí đã ghi: “Đền thần Trung Thành tại xã Đa Chất, huyện Phú Xuyên, Hà Nội. Tương truyền thần Trung Thành cũng chính là thủy thần ở ngã ba Bạch Hạc”. Nhiều làng ở quanh khu vực này cũng thừa nhận Thành hoàng được thờ tại đình Đa Chất là chính còn các làng khác chỉ thờ vọng.

Đặc sắc lễ hội làng Cổ Trai tại Hà Nội

Mỗi một làng lại có nhiều nét văn hóa riêng biệt, đã được lưu truyền từ biết bao đời nay. Đặc biệt nhân dân xã Đại Xuyên, tuy mỗi thôn có một giọng nói khác nhau, nhưng từ xa xưa đã hình thành nên một nền văn hóa truyền thống chung, mang nét đặc trưng của cộng đồng cư dân làm nghề nông, trồng lúa nước. Đó chính là tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau trong lao động. Điều đó xuất phát từ công tác trị thủy (sông Nhuệ và Sông Lương chảy qua), đòi hỏi người dân phải đoàn kết, hỗ trợ nhau phòng, chống lũ lụt...
Hàng năm, nhân dân xã Đại Xuyên sẽ tổ chức lễ hội truyền thống bắt đầu từ ngày 10-8 đến hết ngày 15-8 âm lịch. Nhân dân các thôn trong xã với trang phục lễ hội truyền thống đầy màu sắc, cùng đoàn rước đi đến đình Đa Chất để rước Thành hoàng về đình của làng mình.

Riêng làng Cổ Trai, lễ hội truyền thống này được tổ chức từ ngày mồng 8 đến ngày 11 tháng 8 âm lịch. Trước ngày Đại kỳ phước, người người, nhà nhà trong làng cùng nhau xúm lại chuẩn bị cho lễ hội. Ngày mồng 7 và mồng 8, cụ thủ từ cùng các cụ cao niên trong làng, phải là người có gia đình song toàn, không để tang, sẽ ra đình làm lễ Mộc dục và lễ phong mã cho long ngai bài vị thờ thánh. Nước làm lễ Mộc dục phải được lấy từ sông Lương từ trước đó.

ANh1

Nhộn nhịp và tưng bừng nhất là ngày hội rước nước do bà con dân làng tiến hành. Đoàn rước nước được chia làm 2 đội. Các đội này sẽ mặc trang phục của ngày hội. Dẫn đầu đoàn rước là một đội múa rồng,  trông rất lộng lẫy uy nghi, con rồng uốn lượn theo tiếng trống, nhịp phách dồn dập. Múa rồng là một môn nghệ thuật, đòi hỏi người múa phải làm sao lái cho con rồng như đang bay, uốn lượn nhịp nhàng. Theo sau là đội bát âm, nhã nhạc như: đàn gảy, sáo, nhị, tù và... Cụ thủ tay cầm trống khẩu để làm điều lệnh đối với đội kiệu. Kiệu, chóe đựng nước được 4 thanh niên trai đinh khỏe mạnh của làng khiêng. Chiếc chóe sứ được đặt trên bệ để trên kiệu và thường có lọng che. Đoàn người này mặc trang phục ngày hội cứ nối tiếp nhau theo đoàn rước ra tới bờ sông Lương. Khi đến bờ sông cả đoàn rước sẽ dừng lại. Lúc bấy giờ trên sông đã có hàng chục chiếc thuyền kết cắm cờ hội đang chờ sẵn. Sau một tràng pháo nổ, tiếng trống vang lên, tiếng tù và, nhị, sáo, đàn gảy cũng vang lên là lúc tiến hành nghi lễ lấy nước. Người được chọn để lấy nước cho vào chóe là một cụ cao niên khỏe mạnh trong làng, là người đức độ, mặc y phục lễ hội, tay cầm dùng gáo dừa  múc từng gáo đổ vào chóe. Khi chóe nước đã đầy, một hồi trống giục nổi lên báo hiệu đưa chóe nước vào bờ. Đoàn rước đi về đình với thứ tự giống lúc đi. Nước đựng trong chóe sẽ được dùng để tế hàng tháng.

Lễ rước nước trong ngày hội làng Cổ Trai đã giúp chúng ta sống lại trong không khí của những hội làng thuở xưa. Nội dung của lễ rước nước đã thể hiện nét tín ngưỡng cầu nước của những người dân làm nông nghiệp. 

Trai đinh trong làng khiêng liệu

Lễ hội làng Cổ Trai thường diễn ra trong sự thiêng liêng, đưa người dân và khách xem được quay trở về với quá khứ, từ đó nâng cao sự đồng cảm của cộng đồng, đắm chìm trong niềm ước vọng về mùa màng bội thu, quốc thái dân an của người xưa. Lễ hội chính là dịp để người dân làm nông nghiệp lúa nước hòa mình vào các trò chơi diễn xướng dân gian. Lễ hội diễn ra hàng năm, cũng là dịp để người dân địa phương tưởng nhớ về vị Thành hoàng làng nhưng trên thực tế là để tưởng về tổ tiên, qua đó giáo dục người dân tinh thần yêu quê hương, cho đất nước, cho toàn thể cộng đồng, nâng cao ý thức bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.