“Cần sớm khảo sát kỹ toàn bộ hệ thống lễ hội ở Việt Nam”

Có tên gọi của Lễ hội - Nhận thức, giá trị và những giải pháp quản lý, cuộc hội thảo đã thu hút được khá nhiều nhà chuyên gia nghiên cứu văn hóa trên cả nước với mục đích nhằm tìm ra những tư vấn và đề xuất hợp lý cho việc quản lý các lễ hội. Và cũng theo những ý kiến chung được đưa ra, thì trên cơ sở này, Quy chế Quản lý các lễ hội hiện đại nên được thay thế bằng một Nghị định ở một mức cao hơn để phù hợp hơn với thực tế phức tạp hiện đang diễn ra.

Theo thống kê sơ bộ cho thấy: hơn 80% lễ hội trên cả nước vẫn là loại hình lễ hội truyền thống, nó được phát sinh từ cộng đồng và tồn tại trong một khoảng thời gian rất dài. Số còn lại thì tạm thời được chia về các loại hình lễ hội tôn giáo, lễ hội kỉ niệm cách mạng và lễ hội du nhập từ nước ngoài...

Đặc biệt, các ý kiến tại hội thảo cũng đã nhắc nhiều tới nhược điểm của loại hình đang chiếm 4,7 % số lễ hội trên cả nước với tên gọi tạm thời đó là “lễ hội mới” (do địa phương hoặc do doanh nghiệp tự bỏ tiền ra để tổ chức, chủ yếu là các festival như Festival Trái cây Nam Bộ, Festival Chè Thái Nguyên, Festival Hoa Đà Lat và Festival Biển miền Trung...). Theo như Tiến sĩ Trần Hữu Sơn, thì từ thành công của một số festival được tổ chức tốt và khá nhiều địa phương dù không có tiềm năng về du lịch nhưng nó vẫn lãng phí hàng chục tỷ đồng cho việc tổ chức “lễ hội” với quy mô lớn, nhưng lại khoa trương hình thức và rập khuôn nhau.

Với các lễ hội truyền thống, theo phân tích của Giáo Sư Ngô Đức Thịnh, thì nó cũng chịu khá nhiều ảnh hưởng từ những mô hình “lễ hội mới” này cùng với việc đưa nghệ thuật đương đại vào các lễ hội cổ truyền một cách khiên cưỡng, kèm theo đó là tâm lý thương mại hóa, trần tục và đơn điệu hóa lễ hội. Bởi thế, việc khảo sát hệ thống lễ hội trên toàn quốc một cách tổng thể và bài bản là nhu cầu đang được giới nghiên cứu đề xuất với mục đích quy hoạch, tránh việc tổ chức tự phát, tràn lan với các “ lễ hội mới” và tìm cách bảo tồn, đưa về sự quản lý chung của cộng đồng đối với các lễ hội truyền thống.

Riêng với khái niệm “mê tín dị đoan”, thì nhiều nhà nghiên cứu cũng đề nghị sớm thành lập những hệ thống tiêu chí rõ ràng, chuẩn mực để phân định và sử dụng hợp lý cụm từ nhạy cảm này trong các đánh giá, nghiên cứu về lễ hội. Thậm chí,Giáo Sư Trần Lâm Biền còn kiến nghị xét tới khả năng bỏ cụm từ “mê tín dị đoan” trong các văn bản liên quan để thay bằng những cụm từ có nghĩa cụ thể và rõ ràng hơn.