Tết Chol Chnam Thmây: Bình yên, no ấm đến với mọi nhà

Chol Chnam Thmây hay còn gọi là lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hóa cổ của đồng bào người dân tộc Khmer. Đã trải qua hàng bao thế kỷ, nhưng những câu chuyện huyền thoại, những nghi lễ thờ cúng vẫn được lưu giữ nguyên vẹn cho đến ngày nay.

Năm nay, cùng với sinh khí phấn khởi, hân hoan đã hoàn thành tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng bào người dân tộc Khmer ở Cà Mau đã chuẩn bị tươm tất cho ngày mừng năm mới ấm áp và yên bình.

Nét đẹp cổ truyền

Đồng chí Kso Phước, là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội, đã khẳng định rằng tại lễ họp mặt nhân Tết Chol Chnam Thmây năm 2011 diễn ra tại Cần Thơ: “Việt Nam có 54 dân tộc anh em, đồng bào người dân tộc Khmer Nam Bộ luôn giữ được nét đẹp bản sắc văn hóa của dân tộc. Đó là các hoạt động cộng đồng, các hoạt động tâm linh tín ngưỡng và các ngày lễ hội, ngày Tết cổ truyền… Qua rất nhiều thế kỷ, những phong tục, tập quán, nếp sinh hoạt vẫn còn được lưu truyền như còn nguyên vẹn”.

Theo như quan niệm của đồng bào, thời gian Tết chính là thời kỳ tiếp giáp giữa hai mù nắng mưa với cây cỏ luôn tốt tươi, thiên nhiên đã trỗi dậy sức sống nên đã được đồng bào coi như là sự khởi đầu của một năm mới, được gọi là Tết Chol Chnam Thmây (hay vào năm mới).          

Càng gần đến với ngày Tết, các phum, sóc, các chùa chiền và các gia đình đều rộn lên không khí phấn khởi đón mừng. Trên những con đường trở về chùa Rạch Giồng, chùa Cao Dân và chùa Đầu Nai… và cả những salatel đều được tất cả mọi người dọn dẹp và sửa sang rất sạch sẽ.

Người dân cầu nguyện trong ngày Tết của mình

“Ngoài việc trang hoàng cho chùa chiền, saletel, đồng bào nơi đây còn chuẩn bị gạo nếp để làm các loại bánh như: num tean (bánh ít), num chruk (bánh tét), num trom, num knhậy (bánh gừng) và  num tom be (bánh men)... Các loại bánh này  thường được dùng để cúng ở trên bàn thờ Phật và bàn thờ của ông bà; dùng để làm lễ đi chùa và để tiếp khách ở trong những ngày Tết tại gia đình” - ông Lâm Đươl, xã Tân Lộc, Thới Bình, Cà Mau đã cho biết.

Có thể nói, Tết Chol Chnăm Thmây không chỉ là thể hiện quan niệm của những người dân tộc Khmer về chu kỳ vận chuyển của năm, lấy mùa mưa dùng làm mốc để đánh dấu thời gian mà còn nhằm giáo dục cho con người về tấm lòng hiếu thảo, đoàn kết gắn bó chặt chẽ với cả cộng đồng.

Bên cạnh đó, Tết Chol Chnam Thmây còn là dịp để đồng bào người dân tộc Khmer gửi gắm ước mơ hạnh phúc, ý thức hướng thiện và lòng biết ơn đối với ông bà, đối với cha mẹ.

Ngoài những hoạt động tri ân ở tại gia đình mình, thì phần lớn không khí vui xuân đón Tết trong bà con dân tộc Khmer được tập trung ở tại các chùa. Truyền thống này cũng đã được lưu truyền qua rất nhiều thế hệ. Chùa chính là nơi sinh hoạt, tín ngưỡng mang tính chất cộng đồng, chính vì thế tất cả mọi hoạt động lễ hội, văn hóa truyền thống đều được tổ chức trang trọng theo như nghi lễ.

Trong những ngày Tết này, mỗi một khoảng thời gian của ngày sẽ được làm những nhiệm vụ khác nhau như: đắp núi cát, rước đại lịch, tắm Phật, chịu tuổi…. Song song với đó là các hoạt động văn hóa văn nghệ dân gian như: chơi kéo co, đá gà, bịt mắt, đánh bóng, nhảy bao hay các tiết mục văn nghệ như: hát aday đối đáp, rom vong, dù kê…

Phum, sóc vui đón Tết

Trong những năm qua, cùng với sự quan tâm của Đảng, của Nhà nước, thông qua các chương trình lớn như Chương trình 135 hay Quyết định 134… đã đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn vùng đồng bào người dân tộc Khmer trong tỉnh; hỗ trợ về nhà ở, về đất ở, đất sản xuất, nước sạch, trợ giá và trợ cước…

Đặc biệt, Quyết định số 494 và số 551 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy sau 2 năm đi vào cuộc sống, tỷ lệ hộ đồng bào người dân tộc Khmer nghèo ở các địa phương đã được hỗ trợ đều giảm dần. Vì thế, chất lượng cuộc sống và khoảng cách giữa vùng đồng bào người dân tộc Khmer với các địa phương khác ở trong tỉnh ngày càng được rút ngắn dần.

Nghi lễ tắm tượng Phật trong ngày tết

Dịp tết năm 2011, đồng bào dân tộc Khmer ở Cà Mau hớn hở khi vụ mùa vừa thu hoạch thắng lợi lớn, lúa trúng mùa, trúng nắng và bán được giá cao. Bà con đi làm rẫy ở Tân Phú (huyện Thới Bình), Khánh Hưng (huyện Trần Văn Thời) thì phấn khởi vì mùa bí, mùa đậu đang cho rất nhiều trái tốt.

Gạt phắt đi những giọt mồ hôi, ông Trần Kel, người nông dân xã Khánh Hưng, hớn hở: “Năm nay bà con mình sẽ ăn Tết lớn. Vừa trúng được mùa lúa, bây giờ đậu lại ra bông, nhìn luống đậu mà mát cả mắt”.

Cũng như ông Kel, rất nhiều người nông dân khác ở Khánh Hưng, Khánh Bình Tây, cũng cảm thấy vui mừng trên rẫy đậu. Còn bà con người nông dân ở xã Hồ Thị Kỷ, xã Tân Phú, xã Tân Lộc, huyện Thới Bình thì cảm thấy phấn khởi vì thu hoạch trúng vụ tôm, cá.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tân Phú Huỳnh Thanh Hoàng đã cho hay: “Năm nay bà con dân tộc Khmer trong xã ăn Tết cũng tươm tất hơn vì điều kiện kinh tế cũng đã phát triển, một phần nhận được sự hỗ trợ kinh phí từ các chủ trương, chính sách của Đảng, của Nhà nước. Đến nay, Tân Phú cũng đã cơ bản xóa hộ đồng bào dân tộc Khmer đói nghèo. Tỷ lệ hộ đồng bào dân tộc Khmer khá giàu tăng lên so với trước”.

Đó chính là thành quả kết tinh qua sự quan tâm chăm lo của các cấp, các ngành trong những năm qua. Sự vươn lên của đồng bào người dân tộc Khmer trong tỉnh là món quà rất có ý nghĩa để dâng lên ngày Tết cổ truyền Chol Chnam Thmây trong niềm vui ấm no và yên bình./.