Lễ hội Lồng tồng tại Bắc Kạn

Lễ hội Lồng tồng của người Bắc Kạn gồm nhiều nghi thức và thành phần lễ hội diễn ra rất sinh động. Đây thật sự là ngày hội của mọi người, moik nhà, vì nhà nhà đều tham gia làm lễ. Và mỗi nhà cũng có một mâm cúng riêng. Trên mâm cúng sẽ có một con gà trống luộc, có cặp bánh chưng (mon hua) được gói bằng lá dong; thịu luộc, có thịt lợn nạc; trứng gà luộc nhuộm phẩm màu với bốn màu vàng - đỏ - tím - xanh. Xôi đỏ là tượng trưng cho mặt trời, xôi vàng là tượng trưng cho mặt trăng, trên mỗi đĩa xôi còn có một con chim én được làm bằng giấy đỏ đậu trên, với biểu tượng của mùa xuân, như để gửi gắm những mong ước về sự no ấm, sự sinh sôi nảy nở và cuộc sống an lành của những người dân nơi đây. Vào buổi sáng diễn ra lễ hội Lồng tồng, các gia đình trong bản sẽ tổ chức lễ hội cùng nhau, họ sẽ đội mâm cúng ra thửa ruộng lớn nhất trên một cánh đồng của bản. Các mâm cúng sẽ được xếp lần lượt thành từng hàng, mâm trên cùng là mâm cỗ cúng của thầy mo già được coi là mâm kính trọng nhất trong vùng và cũng là người đứng ra chủ trì lễ hội.

Tung gòn là một nghi thức quan trọng trong Lễ hội Lồng tồng tại Bắc Kạn

Mọi người sẽ đứng thành vòng tròn quanh mâm cúng. Khi những nén hương đã được thắp lên, thầy mo sẽ đọc bài khấn, tiếp đến ông sẽ thực hiện các nghi thức cầu cúng, cầu thần Nông,  lễ tạ thiên địa, thần Phục Hy, Thủy thần, Sơn thần (những vị thần chi phối việc trồng trỉa) và thành hoàng làng (vị thần bảo hộ cho nhân dân trong làng) phù hộ cho mưa thuận gió hòa, bản làng được bình yên, no ấm... Các cô gái đẹp nhất trong vùng sẽ được chọn ra để dâng nước cúng được đựng trong các vỏ của quả bầu. Đây được xem là nước thiêng, phải được lấy từ đầu nguồn. Sau đó, thầy mo ngửa mặt lên trời, tay bưng các "nậm" nước thiêng của các mâm cúng lên cao và cầu mong nước từ "mương trời" tưới về khắp trần gian, cho ruộng nương được tươi tốt. Khấn xong, thầy mo sẽ tưới nước ra khắp bốn phương trời và mọi người cùng nhau hứng nước này với mong muốn được hưởng phúc...

Lễ hội Lồng tồng tại Bắc Kạn là một trong những lễ hội lớn của Việt Nam

Sau phần nghi lễ sẽ đến phần hội, được mở đầu bằng lễ hội tung còn. Những quả còn thường được khâu bằng vải, bên trong có chứa hạt thóc, hạt bông được nén rất chặt, bên ngoài có các tua ngũ sắc, được các nam thanh nữ tú ném qua vòng tròn trên ngọn cây nêu. Đây chính là hai biểu tượng đặc sắc của Âm và Dương, là cái gốc của vũ trụ và vạn vật. Khi quả còn đâm thủng hồng tâm của vòng tròn treo trên cây nêu, là Âm - Dương đã giao hòa và mùa màng sẽ bội thu, cuộc sống sẽ sinh sôi. Bởi vậy, ở bất cứ lễ hội Lồng tồng nào, việc ném còn trúng vào hồng tâm cũng là một nghi thức bắt buộc và rất quan trọng, bởi đồng bào ở đây quan niệm rằng, nếu Âm - Dương không hòa hợp, thì năm ấy dân làng, bản sẽ không được may mắn, mùa màng sẽ bị thất bát. Người ném trúng hồng tâm sẽ được ban tổ chức thưởng cho một mâm cỗ đầy.

Nhưng thường thì người thắng cuộc chỉ nhận cho mình cái danh thơm, và may mắn, còn mâm cỗ thường để lại và mang ra khao làng! Một điều thú vị nữa là khi các nam thanh nữ tú bắt được quả còn của đối phương ném, thì được xem như Trời đã se duyên đôi lứa, bởi vậy, hội Lồng tồng cũng là nơi để trai gái gần xa đến tìm hiểu nhau và kết duyên vợ chồng. Sau hội tung còn sẽ tổ chức các trò chơi như đánh quay, đánh yến, bịt mắt bắt dê, kéo co... Đêm diễn ra lễ hội Lồng tồng, trai gái hát sli, hát thâu đêm suốt sáng với những lượn mời, lượn xe kết,  lượn nghênh đón, lượn mừng và lượn tạm biệt...

Người dân từ khắp nơi về Bắc Kạn tham dự Lễ hội Lồng tồng

Lễ hội Lồng tồng Ba Bể thực sự là nét đẹp văn hóa truyền thống giàu bản sắc, đa dạng trong hình thức hoạt động, đã tạo nên sức hút với nhiều du khách thập phương.