Lễ hội Chợ tình Xuân Dương tại Bắc Kạn

Chợ tình Xuân Dương tại Bắc Kạn có một truyền thuyết rất cảm động về tình yêu đôi lứa. Ngày xưa, ở thôn Pác Sen, có hai vợ chồng thương yêu nhau hết mực. Khi mùa vụ sắp tới, vợ chồng cùng nhau ra đồng, vợ phát cỏ nơi đầu ruộng, chồng thì cuốc ở cuối ruộng. Đến trưa khi mặt trời đứng bóng, người chồng đã thấm mệt, gọi vợ về nghỉ thì chỉ nghe tiếng núi đồi vọng lại. Chạy mãi tới đầu ruộng, người chồng chỉ còn thấy cán dao gẫy, cỏ cây bị dẫm nát, chứng tích của một cuộc vật lộn xô đẩy. Mãi sau, chàng mới hay người vợ của mình đã bị bọn xấu bắt đi, nàng đã chống trả, kêu cứu nhưng vì khoảng cách giữa hai người quá xa nên chàng không nghe thấy để đến cứu vợ. 

Người dân nô nức đi trảy hội chợ tình Xuân Dương - Bắc Kạn

Biết chuyện, dân làng ai cũng tỏ lòng tiếc thương. Từ đó thửa ruộng của vợ chồng nhà nọ được gọi là ruộng dài (Nà Rì), đó cũng là tên của cả huyện Na Rì, Bắc Kạn rộng lớn ngày nay gồm 22 xã, thị trấn. 

Sau này gặp lại chồng cũ, nàng mừng mừng tủi tủi, nhưng cũng chỉ biết ôm nhau khóc chứ không thể hàn gắn lại tình xưa vì mỗi người đều đã yên bề gia thất. Dân làng cảm động chuyện tình của họ nên đồng ý để hai vợ chồng cũ có một ngày ôn lại chuyện xưa, đó là ngày 25-3 âm lịch. Từ đó, ngày 25-3 âm lịch hàng năm đã trở thành ngày hội giao lưu giữa nam nữ trong vùng, để những người lỡ duyên được gặp nhau, ôn lại tình xưa nghĩa cũ. 

Chợ tình Xuân Dương năm nay kinh phí và quy mô nhỏ hơn năm trước do được cấp xã tổ chức nhưng không vì thế mà người đi hội giảm bớt. 

Mười hai thôn của xã dựng 6 trại, mỗi trại đều có các tiết mục văn nghệ để các thôn giao lưu với nhau. Khách vào thăm trại được các chủ nhân nhiệt tình mời rượu ngô men lá, nếm thử xôi trứng kiến 3 màu ngọt ngào, món bánh lá ngải thơm ngát và thưởng thức cả điệu hát lượn, hát then say đắm. 

Đến tối, khi đống lửa trại được đốt lên, nam nữ nắm tay nhau uống rượu, nhảy múa, hát hò và chúc tụng. Sau khi lửa tàn, có thể nhiều đôi đã tìm được nhau và chất “tình” của chợ tình năm xưa được khơi dậy. 

Tại nơi tổ chức hội chợ tình truyền thống không có nhà nghỉ, nhà trọ. Khách vào dự hội chỉ có cách vào ngủ nhờ nhà người dân quanh đó hoặc đi gần 30km vào thị trấn Yến Lạc mới có nhà nghỉ. Phương án thứ hai ít được lựa chọn, chính vì thế, trước ngày hội, nhiều gia đình ở gần chợ đã dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, mổ gà, lợn, làm bún, bánh để đón khách phương xa về dự hội. Họ đón tiếp cởi mở, ân tình, không chụp giật, không vụ lợi. Tấm lòng mến khách, thật thà, chân chất  từ nghìn đời nay của người Tày-Nùng nơi đây vẫn giữ được gần như nguyên vẹn. Theo quan niệm của họ, càng nhiều khách đến nhà thì càng có nhiều bạn bè, càng vui, làm ăn sẽ càng thuận lợi.