Lễ hội đua bò của dân tộc Khơ - Me tại An Giang

Sau lễ rước vong linh ông bà tổ tiên ở chùa về để cùng chung vui với gia đình, người dân Khơ-me sẽ kết những tấm bè chuối để làm thuyền, trên thuyền có bày đầy đủ các loại phẩm vật đã cúng, mỗi thứ một ít, sau đó sẽ được thả xuống dòng nước cạnh nơi ở hoặc ao hồ hay sông rạch gần nhà... Cũng trong dịp này, du khách đến thăm quan phúm, sóc sẽ được người dân Khơ-me đón tiếp một cách nồng hậu, tiếp đãi chu đáo. Vì quan niệm của người dân ở đây là khách là sứ giả của tổ tiên về để thăm gia đình, con cháu... Trong lễ hội ''Đôn-ta" ngoài tập tục thả thuyền, người dân Khơ-me còn tổ chức thêm hội đua bò truyền thống. Để chuẩn bị cho một cuộc đua bò, họ sẽ chọn một khoảnh ruộng bằng phẳng, có chiều dài khoảng 200m, rộng 100m có nước xăm xắp, được “trục” xới nhiều lần để tạo độ trơn của bùn, bốn bên đắp bờ bao và điểm đích có sẽ có một đoạn đường trống để làm độ dừng an toàn cho các chú bò đua. Đoạn đường đua chính chỉ dài 120m theo khoảnh ruộng và cặp sát bờ bao. Nơi xuất phát có cắm 2 cây cờ màu đỏ, xanh, mỗi cây cách nhau 5m, và tại điểm đích cũng cắm hai cây cờ như vậy. Đôi bò nào đứng ở vị trí cây cờ màu gì thì nó phải đến điểm đích có cây cờ màu đó.

Lễ hội đua bò là một lễ hội truyền thống lớn của người dân tộc Khơ - Me tại An Giang

Trước khi vào trận đua, họ chọn những đôi bò với nhau hoặc sẽ bốc thăm và thoả thuận một số qui định cần thiết như cặp bò nào sẽ đi trước, đi sau... Nhưng thông thường đôi đi sau sẽ có ưu thế hơn. Nếu trong cuộc đua, đôi bò nào chạy lệch ra khỏi đường đua thì sẽ bị loại và đôi bò sau nếu giẫm lên giàn bừa của đôi bò trước là là đôi thắng cuộc. Còn người điều khiển cần phải đứng thật vững nếu không sẽ bị ngã hoặc rơi ra khỏi giàn bừa và bị coi như thua cuộc.

Từng đôi bò sẽ được ách vào một chiếc bừa được chế tạo đặc biệt, gọng bừa cũng chính là chiếc bàn đạp gồm một tấm gỗ rộng chừng 30cm, dài 90cm, bên dưới có những chiếc răng bừa. Người điều khiển bò sẽ cầm roi mây hoặc một khúc gỗ tròn vừa tay đó đường kính khoảng 3cm, đầu có tra các cây đinh nhọn - cây xà-lul. Khi trọng tại bắt đầu lệnh xuất phát, người điều khiển sẽ chích mạnh cây xà-lul vào mông của hai con bò, bò bị đau sẽ phóng thật nhanh về phía trước, quan trọng là phải chích cả hai con cho đều thì vận tốc của đôi bò mới đều. Vào ngày hội đua , bà con đã có mặt từ sáng sớm tại địa điểm đua bò. Có người đứng ở cách xa hàng vài cây số nhưng cũng mang theo cả xoong, nồi, mắm, để muối nấu ăn tại chỗ để xem cho hết cuộc đua. Chỗ xem cũng không cần cầu kỳ như sân bóng đá, đua ngựa hay các môn thể thao khác, chỉ cần đứng ở vị trí nào đó hơi cao so với mặt của sân đua hay leo lên các bờ bao là đủ. Từ lúc cuộc đua bắt đầu cho tới lúc kết thúc không khí lúc nào cũng tưng bừng, tiếng vỗ tay, reo hò, cổ động rất sôi nổi dành cho những người điều khiển các cặp bò giỏi hoặc những pha về đích gay cấn, quyết liệt.

Hình ảnh người điều khiển đang lái cặp bò của mình