Lễ hội Katê truyền thống của người Chăm theo đạo Bàlamôn

Trang chủ > Ninh Thuận
Katê là một lễ hội truyền thống của người Chăm theo đạo Balamôn và Hồi giáo (dòng Bà ni) ở các tỉnh Ninh Thuận và  Bình Thuận. Lễ hội thường được tổ chức vào đầu tháng 7 Chăm lịch hàng năm (tức khoảng cuối tháng 9 hoặc trong tháng 10 dương lịch).

Cũng như tết cổ truyền của người Việt, đối với đồng bào người Chăm tại hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận thì lễ hội Katê giống như ngày tết truyền thống của họ. Địa điểm tổ chức lễ hội Katê của người Chăm chủ yếu ở một số tháp Chăm như di tích tháp Chăm Pô Sah Inư (thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận); tháp Pô Klông Garai (thành phố Phan Rang Tháp Chàm, tình Ninh Thuận); tháp Pô Rômê và đền Pô Nagar (huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận). Ngoài ra, lễ hội còn được cộng đồng Chăm tổ chức tại các làng Chăm, trong dòng họ và gia đình người Chăm theo đạo  Balamôn và Hồi giáo (dòng Bà ni).

Hàng ngàn người dân tộc Chăm đổ về các đền tháp tham dự lễ hội Kate
Hàng ngàn người dân tộc Chăm đổ về các đền tháp tham dự lễ hội Kate

Theo những người Chăm theo đạo Bàlamôn và người Chăm theo đạo Bàni, Katê là một lễ hội dân gian đậm đà bản sắc nhất trong kho tàng văn hóa dân tộc mình, là bức tranh phác họa rõ nét nhất đời sống sinh hoạt cộng đồng; nơi hội tụ những giá trị tinh hoa văn hóa của dân tộc mình. Ngoài ra, đây là cũng dịp để người Chăm từ mọi miền đất nước trở về quê cha đất tổ để đoàn tụ cùng gia đình, bạn bè, dòng họ của mình.

Vào những ngày tổ chức lễ hội, tại các đền, tháp Chăm sẽ có những nghi lễ truyền thống như: Lễ rước y trang, lễ mở cửa tháp, lễ tắm tượng thần, lễ mặc y phục cho tượng thần.

Tháp Chăm - Nơi tổ chức lễ hội Katê
Tháp Chăm - Nơi tổ chức lễ hội Katê

Lễ đón rước y trang: Là nghi lễ diễn ra ở một số đền, tháp nơi tổ chức lễ hội như tháp Chăm Pô Sah Inư, tháp Pô Klông Garai, tháp Pô Rômê, Pô Nagar. Đây là lễ đón rước y trang của Nữ thần Pô Ina Nagar - Thần mẹ xứ sở, thủy tổ của người Chăm gắn liền với nhiều huyền thoại, truyền thuyết thờ Mẫu của dân tộc Chăm và cũng có ảnh hưởng đến các dân tộc ở Việt Nam.  

Lễ mở cửa đền, tháp: Đây là nghi lễ do một vị Cả sư trụ trì, trong nghi lễ này, các tu sĩ làm lễ cầu xin các vị thần linh cho phép được mở cửa đền, tháp. Lễ này được diễn ra trước cửa đền, tháp trong không khí rất tôn nghiêm và sau đó đoàn người gồm cả sư, bà bóng, thầy kéo đàn Kanhi và các giáo đồ trung tín sẽ theo thứ tự tiến vào tháp.  

Lễ tắm tượng thần: Lễ này được diễn ra bên trong đền, tháp. Nghi lễ này do Cả sư và ông Kadhar - thầy kéo đàn Kanhi tiến hành. Họ sẽ hát những bài ca tụng công ơn của các vị vua, Muk Pajâu (bà Bóng), ông Camưnay (Ông Từ) và một số tín đồ nhiệt thành khác.Sau đó, vị cả sư cầm lọ nước thánh có pha trầm hương để tưới lên tượng thần (tượng thần bằng đá dưới hình thể linga hình mặt người).  

Lễ mặc y phục cho tượng thần: Sau khi lễ tắm tượng thần kết thúc thì đến phần nghi lễ mặc áo cho thần. Phần lễ này được tiến hành nhịp nhàng theo các câu hát của thầy kéo đàn Kanhi và tiếng hát của ông Kadhar. Khi ông Kadhar đang hát thì ông Camunay và Muk Pajâu mặc váy, áo cho tượng thần. Cứ như thế cho đến khi mặc y phục cho tượng thần xong.

lễ múa mừng lễ hội Katê với các điệu múa duyên dáng, uyển chuyển của các thiếu nữ Chăm
lễ múa mừng lễ hội Katê với các điệu múa duyên dáng, uyển chuyển của các thiếu nữ Chăm

Các nghi lễ nói trên đều được thực hiện rất tôn nghiêm, thành kính và đầy tính tâm linh. Sau khi các nghi lễ hoàn tất, họ sẽ múa cầu an và dâng lễ, sau đó là lễ múa mừng lễ hội Katê với các điệu múa duyên dáng, uyển chuyển của các thiếu nữ Chăm hòa nhịp trong tiếng đàn Ka Nhi, tiếng trống Baranưng, tiếng trống Ghi- năng và tiếng kèn Saranai.

Sau khi phần lễ ở các tháp Chăm kết thúc thì phần hội sẽ được diễn ra rất sôi nổi ở các làng, thôn xóm của người Chăm. Trong dịp này, họ thường tổ chức những trò chơi dân gian đặc sắc như : hội thi dệt vải, làm gốm, đội nước, múa quạt, đánh cồng chiêng, ca hát uống rượu, tổ chức trưng bày triển lãm gốm, mở các gian hàng dệt thổ cẩm, gốm tại các gia đình, cúng Katê thần làng; tổ chức biểu diễn văn nghệ dân gian; các trò chơi dân gian, giao lưu thể thao….

Khi lễ hội ở làng kết thúc thì lễ Katê ở các dòng tộc và gia đình trong đồng bào Chăm mới được tổ chức. Trong thời gian này đông đảo các gia đình người Chăm sẽ tổ chức lễ. Chủ lễ cúng Katê ở gia đình là chính chủ gia đình hoặc là người lớn tuổi trong dòng họ. Theo đó, Lễ hội Katê tại các gia đình và dòng họ được tổ chức nhằm quy tụ tất cả các thành viên trong gia đình để các bậc trưởng bối giáo dục các thế hệ con cháu biết ơn, kính trọng tổ tiên và cầu mong tổ tiên phù hộ cho một năm làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn.

TH

Bài viết về Ninh Thuận liên quan

1 2 Tiếp

Ghi chú bài viết Lễ hội Katê truyền thống của người Chăm theo đạo Bàlamôn

Nếu xảy ra lỗi với bài viết Lễ hội Katê truyền thống của người Chăm theo đạo Bàlamôn, hoặc nội dung chưa chính xác, vui lòng liên hệ với chúng tôi để chúng tôi chỉnh sửa lại.
Từ khóa:
Katê là một lễ hội truyền thống của người Chăm theo đạo Balamôn và Hồi giáo (dòng Bà ni) ở các tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Lễ hội thường được tổ chức...
Lễ hội tháng 4/2024 (dương lịch)
☰ Danh mục