Lễ hội đền Độc Bộ tại Nam Định

Đền Độc Bộ thờ đức thánh Triệu Việt Vương người đã có công trong việc xây làng, lập ấp từ thủa nơi này vẫn còn hoang vu. Ông đã đến đây chiêu mộ những người dân phiêu bạt dạy cho họ khai khẩn đất đai. Ngoài nghề trồng cấy, người dân còn biết dệt chiếu, dệt vải, Ông đã tổ chức cho dân đắp đê từ Bố Hải qua miền biển Giao Thuỷ, Đại An tiến về phía nam, chạy thẳng đến Mai Giang thuộc đất Nghệ An để ngăn nước mặn, cải tạo đất. Cũng chính nơi đây đã chứng kiến Triệu Việt Vương anh dũng chống giặc ngoại xâm và ông đã trẫm mình xuống cửa biển này, quyết không để bị giặc bắt. Cảm phục và muốn ghi công, tôn vinh người anh hùng có công mở mang bờ cõi, hy sinh thân mình cho dân cho nước, người dân nơi đây đã xây cất đền để phụng thờ ông.

Lễ hội thường được diễn ra trong vòng 5 ngày:

Bắt đầu từ ngày 11 tháng 8, dân chúng ở khắp vùng dâng lễ về tham gia tiến hành nghi thức khai hội. Ngày 13 tháng 8, tổ chức nghi thức rước của hàng tổng. Vào ngày này, các thôn như: Phạm Xá, Dương Phạm, Đoài, Đống Cao... sẽ tổ chức rước kiệu từ làng mình về đền Độc Bộ.  Đi đầu đoàn rước là đội cờ ngũ sắc và đội cờ thần. Tiếp đến là đội phụng nghinh các cỗ kiệu bát cống do các trai đinh đảm nhận với trang phục màu đỏ, chân quấn xà cạp, thắt lưng đỏ và đầu vấn khăn màu đỏ. Tiếp sau là đến phường bát âm với các loại nhạc cụ cổ truyền. Theo sau là đoàn rước có đội phụng nghinh bát bửu, chấp kích, xênh tiền và 2 đội tế nam - nữ quan. Kế tiếp là đoàn rước của các cụ cao niên trong làng, chức sắc địa phương và nhân dân trong vùng tới tham dự. Hai bên đường đoàn rước đi qua, người dân náo nức, trang trọng bày các mâm lễ của gia đình mình để bái vọng Thánh. Thời gian tổ chức lễ rước được tiến hành trong buổi sáng.

Nét đặc sắc nhất và nổi bật nhất của lễ hội này đó là sau khi các đoàn rước tập kết về sân đền Độc Bộ, tất cả các kiệu yên vị tại sân và hướng ra ngã ba sông. Các phụng nghinh đưa bát nhang vào đền để làm lễ nhập tịch. Đúng giờ Ngọ ngày 13, tại đền Độc Bộ tiến hành nghi thức tế Tam Kỳ giang ở ngay giữa ngã ba sông. Các xã thuộc hàng tổng như: Dương Phạm, Phạm Xá, Đoài thôn, Đống Cao và Độc Bộ cùng nhau rước kiệu lên thuyền và chèo ra điểm giữa ngã ba sông để làm lễ. Vị trí cử hành nghi lễ tại điểm giao 3 dòng nước và cách đền Độc Bộ khoảng 1km.

Đặc sắc lễ hội đền Độc Bộ

Sau khoảng 2 giờ tế lễ ở trên sông, các đội tế Tam Kỳ giang lần lượt nối nhau quay về đền để thực hiện các nghi thức tế lễ khác. Sau đó, các đội kiệu của Dương Phạm, An Đường rước kiệu Mẫu, Ngọc Hoàng và Thổ Thần hồi miếu (trở lại làng/thôn mình).

Bên cạnh các nghi thức tế lễ trang trọng được thực hiện, vào các buổi tối của những ngày hội, dân làng còn tổ chức thi hát chèo, thi ca trù giữa các phường hát trong khu vực về dự hội, góp phần tạo nên một bầu không khí vui mừng và náo nhiệt. Ngoài phần lễ chính, phần hội ở lễ hội đền Độc Bộ cũng diễn ra khá sôi động ở xung quang khu điện thờ. Các trò chơi dân gian cũng được mở tại đây như múa sư tử, múa rồng, đánh cờ người, tổ tôm điếm, vật, kéo co, …

Rước nước trong nghi thức Lễ hội Đền Độc Bộ

Ngày nay, những tập tục rước kiệu từ các nơi về tham dự lễ hội vẫn được diễn ra, tuy nhiên để phù hợp với điều kiện xã hội và Quy chế tổ chức lễ hội truyền thống, thời gian hành hội đã co lại trong vòng từ 2 đến 3 ngày, một số các nghi thức rườm rà đã được rút gọn. Trong đó, điểm nhấn tạo nên nét độc đáo và thu hút của lễ hội Độc Bộ đó là: lễ tế Tam Kỳ giang; hội thi ca hát; hội đua thuyền; hội thi cỗ và các trò chơi dân gian vẫn được tô đậm thêm tạo nên một không gian văn hóa lễ hội rất đặc sắc.

Vào mùa lễ hội, rất nhiều làng thuộc địa phận hành chính huyện Ý Yên, huyện Nghĩa Hưng (Nam Định) và huyện Yên Khánh (Ninh Bình)… đến để dâng lễ và xin rước chân nhang thờ đức thánh Triệu Việt Vương về thờ vọng tại các khu thờ tự của làng mình.

lehoi.info tổng hợp